۱۳۸۶ اسفند ۱۰, جمعه

زعیم مه‌لا مسته‌فای بارزانی له‌ مهاباد



له‌م پله‌یه‌ی ساخکردنه‌وه‌ی 'وێنه‌کانی کۆماری کوردستان ' دا ناکرێ به‌ لێبڕاوانه‌ بڵێین ئه‌م وێنه‌یه‌ی پێشه‌وا و مه‌لا مسته‌فا له‌ چ تاریخێکدا هه‌ڵگیراوه‌. به‌ پێی ڕیپۆرتاژی ڕۆژنامه‌ی کوردستان که‌ له‌ خواره‌وه‌ ده‌یخوێننه‌وه‌، مه‌لا مسته‌فا له‌ دوای ڕاگه‌یاندنی کۆمار له‌وێ نه‌ماوه‌ و بۆ جاری دووه‌م له‌ ڕۆژی پێنجشه‌مۆ 9 - 12 - 1324ی هه‌تاوی[ 30ی فێورییه‌ی 1946ی زایینی] چووه‌ته‌وه‌ مهاباد و پێشوازی لێکراوه‌. هه‌ر به‌پێی ئه‌م ڕێپۆرتاژه‌ که‌ له‌ سێ ژماره‌ی کوردستاندا بڵاو کراوه‌ته‌وه‌ ،له‌وماوه‌یه‌ دا قازی محه‌مه‌د دوو جار له‌ گه‌ڵ مه‌لا مسته‌فا کۆ بووته‌وه‌. کوردستان ژماره‌ی 21 [شه‌ممو 11ی ڕه‌شه‌مه‌ی 1324/ 2ی مارسی 1946،
ژماره‌ی 26 دووشه‌ممو 27ی ڕه‌شه‌مه‌ی 1324/ 18ی مارسی 1946 وژماره‌ی 27 دووشه‌ممو 5ی خاکه‌لیوه‌ی 1325 / 25ی مارسی 1946 ] ‌ ڕێپۆرتاژ سه‌باره‌ت به‌ هاتنی مه‌لا مسته‌فای بارزانی بۆ مهاباد :
" اخباری نیو خومان مه‌لا مصطفی بارزانی
جنابی آغای مه‌لا مصطفی قائدی کوردی بارزان روژی 9-12-1324(30- 02 – 1946) ساتی 5 پاش نیوه‌رو واردی مهاباد بو.وه‌ختی گه‌یشته‌ نیو باغان ئه‌ندامه‌کانی کمیته‌ی مرکزی پیشوازیان لی کرد وه‌ختی جنابی مه‌لا مصطفی له‌ چومی په‌ریوه‌ به‌ احترامی ئه‌ندامه‌کانی کمیته‌ی مرکزی دابه‌زی له‌م کاته‌ دا کمیته‌ی مرکزی هه‌نگاویان توندتر کرد و له‌ قه‌راغ چومی پێک گه‌یشتن، برای خوشه‌ویست صدیق حیدری مراسمی به‌خیر هاتنی به‌ جی هینا و هه‌مو اندامه‌کانی کمیته‌ی مرکزی به‌ مه‌لا مصطفی ناساند و ئه‌ویش ده‌ستی له‌ نیو ده‌ستی هه‌موان نا و له‌ نهایتی خوشی دا بو کانگای حزبی دیموکرات هاتن و له‌ سالونی انجمنی فه‌رهه‌نگی دانیشتن و له‌ ساتی 6 حضرتی پیشوای کوردستان به‌ پی [ القادم یزار ] تشریفی بو کانگا هاتوو ملاقاتی ده‌گه‌ل مه‌لا مصطفی فه‌رمو، له‌و وه‌خته‌ دا محمد افندی خطاب به‌ حضرتی پیشوا خطابیک که‌ وینه‌ی احساساتی قلبی مه‌لا مصطفی بو که‌ خصوص خو ده‌ پیناو نانی کوردی بارزان و ده‌ربه‌ده‌ری ئه‌م قه‌ومه‌ نه‌جیبه‌ له‌ ریی سه‌ربه‌ستی کوردستان خوینده‌وه‌ و جنابی پیشواش وه‌لامی دانه‌وه‌ و ئه‌وانی بی اندازه‌ به‌ حکومه‌تی کوردستان و حزبی دیموکرات امیدوار کرد، پاشان حضرتی پیشوا تشریفی برده‌ سالونی تایبه‌تی خوی ئه‌نجا مه‌لا مصطفی به‌ حضوری شرفیاب بو و ماوه‌ی دو سات پیکه‌وه‌ خه‌ریکی گفتوگو بون. مه‌لا مصطفی پیاویکی سیاسی و زعیمی کوردیبارزانه‌ له‌ ریی سه‌ربه‌ستی کوردستاندا زوری مه‌ینه‌ت کیشاوه‌. دوژمنانی کوردستان ئه‌و و ته‌واوی ایل و عشیره‌تی ویان به‌ گوناهی آزادیخواهی ده‌ربه‌ده‌ر و له‌ نیشتمانی خوشه‌ویستیان وه‌ده‌ر ناوه‌.ذاتی نیوبراو بیجگه‌له‌وه‌ی قائدیکی به‌رزه‌ پیاویکی زانا و تی گه‌یشتوه‌ متمدن و نیشتمان په‌رسته‌ و ته‌مه‌نت له‌ حدودی چل پینج سال دایه‌.
[ زعیم مه‌لا مصطفی ] بارزانی
له‌ ژماره‌ 21 روژنامه‌ی کوردستان وه‌لامی تشریف هینان و چلونه‌تی وارد بونی زعیم مه‌لا مصطفی مان به‌ عه‌رصی خوینده‌وارانی خوشه‌ویست گه‌یاند ئه‌وا له‌ ژیره‌وه‌ هیندی له‌ چلونه‌تی مانه‌وه‌ی ئه‌م پیاوه‌ له‌ مهاباد بو آگاداری خوینده‌واران ده‌نوسین :
روژی جمعه‌ 10-12-1324 [ 1 مارسی 1946 ]ئه‌ندامانی حزب و اشراف و آغایانی شاری مهاباد و روئسای عشیر یه‌ک به‌ دوای یه‌کدا چونه‌ خو پێ ناسینی میوانی خویان. هه‌ر که‌ کاتی نویژی جمعه‌ هات زعیم مه‌لا مصطفی له‌ گه‌ل اندامیکی هه‌یئه‌تی مرکزی حزب تشریفی برده‌ مزگه‌وتی جامعه‌ و فریضه‌ئی خدای مه‌زنی له‌ گه‌ل هه‌مو مسلمانانی شاری مهاباد دا له‌ سه‌ر خو لابرد و دوایی له‌ ناو قه‌له‌بالغیکی زور دا گه‌رایه‌وه‌ یانه‌ی فه‌رهه‌نگی، مرکزی حزب.
روژی شه‌ممو 11 – 12 – 1324 [ 2ی مارسی 1946 ]
به‌یانی 11- 12 – 1324 زعیم ملا مصطفی و ئه‌فسه‌رانی و یه‌کیک له‌ ئه‌ندامانی هیئه‌تی مرکزی آغای احمد الاهی تشریفیان چووه‌ هیزی کوردستان وهه‌ر که‌ گه‌یشتنه‌ ئه‌وی له‌ لایه‌ن قه‌ره‌ولی تایبه‌تیه‌وه‌ رسمی تعظیمی بو کرا و سه‌رکردانی هیز به‌ سه‌رکرده‌ی فرمانده‌ی هیزی مرکزی محمد نانه‌وازاده‌ پیش وازی کرا و یه‌که‌ یه‌که‌ سه‌ر کرده‌کانی پی ناسرا نزیکه‌ی نیو سه‌عاتیک له‌ گه‌ل سه‌رکرده‌کاندا رای بوارد و له‌ دواییدا یه‌که‌ یه‌که‌ چوه‌ لای سه‌رکرده‌کان له‌ جیگای خویاندا وه‌ پیروزبایی خوی پیشکه‌ش کردن و داوای لی کردن که‌ هه‌موو به‌ گیانیکی پاکی نیشتمان په‌روه‌رانه‌وه‌ ببنه‌ سپری نیشتمان و پیش خذمه‌تی پیشه‌وای معظم. کانگای هیزی به‌جی هیشته‌ و به‌ بزوکی [مه‌به‌ست ئۆتۆمۆبیله‌ ] حضرتی پیشه‌وا روی کرده‌ ده‌بیرستان و له‌وی قوتابیه‌کان هه‌مو کو ببونه‌وه‌ له‌ دوای زیاره‌تی ماموستاکان و ره‌ئیس هیئه‌تی فه‌رهه‌نگ آغای رشید آغای همزه‌ آغا تشریفی برده‌ لای شاگرده‌کان وه‌ لیره‌ دا ئه‌فسه‌ر عبدالرحمن طیب مفتی چه‌ند آموژگاری و پیروزبایه‌کی به‌ ناوی زعیم ملا مصطفی وه‌ پشکه‌ش کردن له‌ دوایدا زعیم ملا مصطفی روی کرده‌ اداره‌ی شاره‌وانی و مامورانی ئه‌و اداره‌یه‌شی زیارت فرمو هه‌ر وه‌ها تشریفی برده‌ اداره‌ی دژبانی و له‌ دوای ئه‌وه‌ روی کرده‌ مدرسه‌ی گه‌لاویژ وه‌ به‌ هوی آغای احمد الاهیه‌وه‌ ماموستایانی ناسین و یه‌که‌ یه‌که‌ به‌ پوله‌کاندا گه‌را وه‌ له‌ هه‌مو پولیک ئه‌فسه‌ر محمد محمود به‌ ناوی زعیم مه‌لا مصطفی وه‌ اظهاری خوش وه‌ختی و آمۆژگاری بو شاگرده‌کان ده‌کرد: له‌ دواییدا تشریفی برده‌ مدرسه‌ی کوردستان دیسان له‌ گه‌ل ماموستایان خوناسیان کرد و به‌ ناو پوله‌کاندا گه‌را و له‌ هه‌ر پولیک سرودیک ده‌خویندرایه‌وه‌. انجا زعیم مه‌لا مصطفی گه‌رایه‌وه‌ مرکزی حزب.
شه‌وی یه‌ک شه‌ممو 12 – 12 – 1324 [ 3ی مارسی 1946 ]
زعیم مه‌لا مصطفی تشریفی برده‌ چاپخانه‌ی کوردستان وه‌ له‌ لایه‌ن مدیری چاپخانه‌ آغای قادری مدرسی به‌ هوی آغای احمد الاهیه‌وه‌ خو ناسینیان کرد وه‌ له‌ دواییدا له‌ لایه‌ن محمد محموده‌وه‌ چه‌ند آموژگاریه‌ک به‌ کارگه‌رانی چاپخانه‌ کرا و سباسی مدیری چاپخانه‌ی به‌ ناوی زعیم مه‌لا مصطفی وه‌ کرد
روژی یه‌ک شه‌ممو 12 – 12 – 1324 [ 3ی مارسی 1946 ]به‌یانی له‌ گه‌ل ئه‌فسه‌ران و آغای احمد الاهیی تشریفی برده‌ لای رئیسی هیئه‌تی رئیسه‌ی میللی کوردستان جنابی سید حاجی باباشیخ و له‌ دوای سه‌عاتیک گفتوگوی گیانی به‌ گیانی به‌ خوشیه‌وه‌ زعیم ئه‌ویی به‌ جی هیشت و گه‌رایه‌وه‌ مرکزی حزب.
روژی دوشه‌ممو 13 – 12 – 1324 [ 4ی مارسی 1946 ]به‌یانی دیسان زعیم مه‌لا مصطفی و ئه‌فسه‌رانی له‌ گه‌ل آغای کریم احمدین تشریفی برده‌ اداره‌ی شارداری له‌ لایه‌ن آغای میرزا غنی خسروی رئیس شارداریه‌وه‌ پیش وازی کرا و نزیکه‌ی نیو سه‌عاتیک له‌وی رایبوارد وه‌ له‌ گه‌ل مامورانی ئه‌م اداره‌یه‌ معارفه‌ی فرمو و له‌ دواییدا تشریفی برده‌وه‌ مرکزی حزب. سه‌عات 10 اواره‌ دیسان خوی و ئه‌فسه‌رانی محمد محمود، عبدالرحمن طیب مفتی تشریفیان برده‌ خذمت پێشه‌وای معظم له‌ یانه‌ی فرهنگی وه‌ دیسان نزیکه‌ی نیو سه‌عاتیک گفتوگوی تایبه‌تیان بوو و گه‌رایه‌وه‌ جیگای خوی."


ئه‌م وێنه‌یه‌ی پێشه‌وا ده‌بێ ، له‌گه‌ڵ وێنه‌ی پێشوو له‌ ڕۆژێکدا هه‌ڵگیرابێ چونکوو هه‌مان باڵتۆی ده‌به‌ر دایه‌ و شێوه‌ی پێچانه‌وه‌ی مه‌ندیلی سه‌ریشی له‌ هه‌ر دوو وێنه‌کاندا وه‌کوو یه‌که‌،ته‌نیا جیاوازییه‌کی که‌ ده‌بیندرێ ئه‌وه‌یه‌ له‌ وێنه‌ به‌ کۆمه‌ڵه‌که‌داگه‌ردن پێچێکی سپی ده‌بینین.ئه‌م وێنه‌یه‌ یه‌کمجار له‌ ڕۆژنامه‌ی کوردستان ، ژماره‌ی 25، یه‌کشه‌مۆ 25ی ڕه‌شه‌مه‌ی 1324/ 17 ی مارسی 1946 دا چاپ کراوه‌

۱۳۸۶ اسفند ۹, پنجشنبه

ڕه‌ئیس جمهووری کوردستان و هێندێک له‌ کاربه‌ده‌ستانی کۆمار


یه‌که‌م وێنه‌ی به‌کۆمه‌ڵی ره‌ئیس جمهووری کوردستان ، هێندێک له‌ وه‌زیران و کاربه‌ده‌ستانی کورد.ویلیام ئیگلتن ی کوڕ که‌ بۆ یه‌که‌مجار ئه‌م وێنه‌یه‌ی له‌کتێبه‌که‌ی دا بڵاو کردووه‌ته‌وه‌ له‌ بنه‌وه‌ی نووسیوه‌ " کابینه‌ و کاربه‌ده‌ستانی دیکه‌، مهاباد، فوریه‌ی 1946" دیاره‌ ئه‌و ناساندنه‌ زۆر گشتی یه‌، چونکوو ئه‌و وێنه‌یه هه‌رنه‌بێ حاجی سه‌ید بابه‌شێخی سیاده‌ت "ڕه‌ئیسی هه‌یئه‌ت ڕه‌ئیسه‌ی میللی کوردستان" و" ژه‌نه‌راڵ حه‌مه‌ حوسێن خانی سه‌یفی قازی " کۆمه‌ک فه‌رمانده‌ی هه‌موو هێزی کوردستان و وه‌زیری جه‌نگ" ی تێدا نییه‌.
هێندێک له‌ لێکۆله‌ره‌وانی " مێژووی کۆماری کوردستان " ئاماژه‌یان کردووه‌ به‌ فره‌ چه‌شنی به‌ نێو کردنی ده‌زگاکانی " ده‌وڵه‌تی جمهووری کوردستان" (وه‌کوو: عه‌بدولره‌حمانی قاسملوو، مه‌حموود مه‌لاعێزه‌ت نه‌وشیره‌وان مسته‌فا ) به‌ڵام وه‌کوو تر ئه‌و زانیاریانه‌ی نه‌جه‌فقوڵی پسیان و ویلیام ئیگلتن له‌ مه‌ڕ ناو و ژماره‌ی وه‌زیران باسیان کردووه‌ به‌ هێندێک ئاڵوگۆڕه‌وه‌ دووپاته‌ بوونه‌ته‌وه‌.

بۆ وێنه‌ مه‌نافی که‌ریمی که‌ یه‌كێک له‌ هه‌ڵسووڕاوانی هه‌ره‌ نزیکی ده‌سته‌ڵاتی کوردی بووه‌ له‌ سه‌رده‌می کۆمار، له‌ په‌راوێزی بیره‌وه‌رییه‌کانی سه‌عیدی هومایوون دا ، له‌ مه‌ر ناو و پیشه‌ی کاربه‌ده‌ستان هه‌ر ئه‌و زانیارییانه‌ی دووپاته‌ کردووه‌ته‌وه‌ که‌ کاتی خۆی له‌ به‌ر ده‌ست ئیگلتن ی ناون - ڕیوایه‌تی مه‌نافی که‌ریمی یه‌ک له‌ سه‌رچاوه‌ گرینگه‌کانی کتێبی ئیگلتنه‌، که‌ دیاره‌ ئیگلتن بۆ پاراستنی هێمنی که‌ریمی له‌ ده‌سته‌ڵاتی ساواک و کاربه‌ده‌ستانی ڕێژیمی شایشانی ئێران و له‌ به‌رمولاحه‌زه‌ی سیاسی ڕۆژ ڕاسته‌وخۆ نێوی نه‌هێناوه‌ . به‌ داخه‌وه‌ له‌و لیسته‌یه‌ش دا که‌ له‌ یاد داشتی مه‌نافی که‌ریمی له‌ په‌راوێزی بیره‌وه‌رییه‌کانی سه‌عیدی هومایوون دا هاتووه‌ [ دواتر لێره‌ دا بڵاوی ده‌که‌ینه‌وه‌ ] دیسان ناڕوونی هه‌یه، بۆ وێنه‌ ده‌نووسێ : " عه‌بدولڕه‌حمانی ئێلخانیزاده‌ (موهته‌دی) وه‌زیری کاروباری ده‌ره‌وه‌ له‌ خاوه‌نموڵکانی به‌نفووزی شارستانی بۆکان خوێنده‌واری دینی زۆر به‌رزی هه‌بوو یه‌كێک له‌ ئه‌ندامانی هه‌ڵکه‌وتووی ژ.ک بوو ته‌مه‌نی نزیک 35 ساڵ بوو و له‌ پێناو ژ.ک دا تووشی زه‌حمه‌تی زۆر هاتبوو" باشه‌ جێگه‌ی پرسیاره‌ چۆن که‌سیك وه‌زیری کاروباری ده‌ره‌وه‌ بووبێ له‌ هیچکام له‌ چاوپێکه‌وتنه‌ گرینگ و بڕیارده‌ره‌کانی سه‌روبه‌ندی کۆمارله‌ گه‌ڵ کاربه‌ده‌ستانی ئێران و وه‌کی دیکه‌ نێوی نییه‌؟

ئه‌م وێنه‌یه‌ی لێره‌دا ده‌یبینن وێده‌چێ له‌ حه‌وتووی یه‌که‌می ڕه‌شه‌مه‌ی 1324 [ حه‌وتووی کۆتایی ی فێورییه‌ی 1946 ] هه‌ڵگیرابێ و بۆیه‌ش به‌ تێڕادیوی وا ده‌ڵێم چونکوو، عه‌بدولره‌حمانی زه‌بیحی به‌ پێی ئه‌و زانیارییه‌ی ڕۆژنامه‌ی کوردستان باسی ده‌کا " ژماره‌ی 19، دووشه‌ممو 6ی ڕه‌شه‌مه‌ی 1324 [ 25 فوریه‌ 1946 ] " برایان عبدالحمن ذبیحی و دلشاد که‌ له‌ پێشدا وه‌لامی آزاد بونی ئه‌وانمان دا بو به‌ شانازییه‌کی زۆر شه‌وی 3 – 12 – 1324 واردی مالی خویان بون و چاوی برا و آزادیخوایه‌کان و که‌سو کاریان پی روون بوو......" له‌ ژماره‌ی 18 ی کوردستان دا " شه‌ممو 4 ڕه‌شه‌مه‌ 1324 [23 فوریه‌ 1946]،زه‌بیحی ئاگادارییه‌کی بڵاو کرووه‌ته‌وه‌ ( هه‌ر بۆ به‌یانی ئه‌و شه‌وه‌ی گه‌یوه‌ته‌وه‌ مهاباد) و له‌وێدا ده‌ڵێ :" سوپاس و معذرت عده‌یه‌ک له‌ برایان که‌ به‌تشریف هێنانی خویان مفتخریان کردبوم له‌ به‌ر ماموریتیک که‌ پیم رجوع کرا نه‌م توانی بچمه‌وه‌ خذ متیان و حضورا سوپاسی بی پایانی خومیان پیشکه‌ش بکه‌م،به‌ هوی ئه‌م چه‌ند ووشه‌ داوای لی بوردن ده‌که‌م. ایتر بژی کورد سانی آزاد! عبدالرحمن ذبیحی" به‌وه‌ڕا ده‌رده‌که‌وێ زه‌بیحی هه‌ر به‌ ده‌رکه‌وتنی له‌ زیندان مامورییه‌تی دراوه‌تێ ، واته‌ کاری پێ سپێردراوه‌. سه‌رچاوه‌یه‌کی "مێژووی کۆماری کوردستان" ئاماژه‌ی پێکردووه‌ که‌ پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د، مه‌ئموورییه‌تی دا به‌ میرزا عه‌لی ڕیحانی و عه‌بدولره‌حمانی زه‌بیحی [ هه‌ر دووکیان له‌م وێنه‌یه‌ دا ده‌بیندرێن] بۆ پێوه‌ندی له‌ گه‌ڵ کۆنسوولخانه‌ی بریتانیا له‌ ته‌ورێز. دواتریش زه‌بیحی به‌ پێی شاییدی وێنه‌یان له‌ زۆر بۆنه‌ی دیپڵۆماتیکی گرینگ و وتووێژی سیاسی دا به‌شداری کردووه‌.

که‌سانی نێو وێنه‌که‌ دانیشوو: پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د ڕه‌ئیس جمهووری کوردستان، ریزی یه‌که‌م له‌ ڕاسته‌وه‌ بۆ چه‌پ: 1. حاجی مسته‌فای داودی ، وه‌زیری ته‌جاره‌ت، 2.خه‌لیلی خوسره‌وی سه‌رۆکی کاری کوردستان، 3. ئه‌حمه‌دی ئیلاهی ( حاجی ئه‌ڵای) وه‌زیری دارایی،4.حه‌مه‌ده‌مینی موعینی، مودیری شیرکه‌تی ته‌ڕه‌قی کوردستان، 5.وه‌هابی بلووریان،ئه‌ندامی کۆمیته‌ی مه‌رکه‌زی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان [موعاونی حیزب]،6. عه‌بدولره‌حمانی ئێلخانی زاده‌ ، ڕاوێژکار،7.که‌ریمی ئه‌حمه‌ده‌ین وه‌زیری پۆست و تێلێگراف و ته‌له‌فۆن، 8.عه‌لی ڕیحانی،نوێنه‌ری تایبه‌تی وڕاوێژکار. ڕیزی پشته‌وه‌ له‌ ڕاسته‌وه‌ بۆچه‌پ : 1. عه‌بدولره‌حمانی زه‌بیحی ، پشکنێر و نوێنه‌ری تایبه‌تی.2. حوسێنی زێڕینگه‌ران (فرووهه‌ر) سه‌رۆکی کۆمه‌ڵه‌ تا ئۆکتۆبری 1944،ئه‌فسه‌ری کۆماری کوردستان و ئه‌ندامی هه‌یئه‌تی هه‌ڵکردنی ئاڵا له‌ بۆکان و نه‌غه‌ده‌، ئەندامی کۆمیتەی شاریی حدک 3. سه‌ید محه‌مه‌دی ئه‌یووبیانی مه‌رکه‌زی [ته‌ها زاده‌]، ئه‌ندامی کۆمیته‌ی مه‌رکه‌زی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان (موعاونی حیزب)، وه‌زیری بێهداری ، 4. مه‌نافی که‌ریمی، موعاونی قازی محه‌مه‌د له‌ کاروباری کۆمیته‌کانی حیزب، دواتر وه‌زیری فه‌رهه‌نگ،5.محه‌مه‌دی یاهوو،له‌ کادرانی پایه‌ به‌رزی حکوومه‌تی کوردستان، 6. سه‌دیقی حه‌یده‌ری ، ئه‌ندامی کۆمیته‌ی مه‌رکه‌زی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان ، وه‌زیری [مودیری کلی] ئینتیشارات و ته‌بلیغاتی کوردستان.

شوێنی هه‌ڵگرتنی وێنه‌ : کانگای حیزبی دێمۆکراتی کوردستان ، مهاباد
کات : حه‌وتووی یه‌که‌می ڕه‌شه‌مه‌ی 1324 ی هه‌تاوی / حه‌وتووی کۆتایی فێورییه‌ی 1946
وێنه‌هه‌ڵگر: سه‌یادیان یان سمایل خانی فه‌روخی

تێبینی: ئه‌م وێنه‌یه‌ به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ کتێبی ویلیام ئیگلتن وه‌رگیراوه‌
وێنە ڕوونترەکە لە گووگل وەرگیراوە.


۱۳۸۶ اسفند ۸, چهارشنبه

محه‌مه‌د حوسێنی سه‌یفی قازی کۆمه‌ک فه‌رمانده‌ی هه‌موو هێز و وه‌زیری هێزی دێمۆکراتی کوردستان


"ڕۆژنامه‌ی کوردستان ژماره‌ی 11 ، چوارشه‌ممو 17ی ری به‌ندان 1324
[ 6 فیوریه‌ 1946]
نطقی آغای محمد حسین خان سیف قاضی کومه‌ک فه‌رمانده‌ی هه‌مو هیزی کوردستان له‌ جیژنی سه‌ربه‌خویی و استقلالی کوردستان : ئه‌من به‌ نوینه‌ری له‌ لایه‌ن هیزی حزبی دیموکراتی کوردوستانه‌وه‌ پییروزه‌ی خوم ده‌گه‌ل گیانی سه‌ربازی و پیش مه‌رگه‌یی به‌ پیشگاهی اقدسی جنابی قاضی محمد رئیسی خوشه‌ویستی جمهوری کوردستان و به‌ هه‌مو نه‌ته‌وه‌ی کورد راده‌گه‌یه‌نم........"

" ڕۆژنامه‌ی کوردستان ژماره‌ 50، 2 شه‌ممو 6 ی جوزردان 1325
[ 27 ی مه‌ی 1946]
گوزارشی جه‌نابی محمد حسین خانی سیف قاضی وزیری جه‌نگ و نماینده‌ی کوردستان وه‌کو له‌ ساتی گه‌رانه‌وه‌ی خوی له‌ تاران به‌لینی دابو و له‌ میتینگی روژی 31 2 1325 دا گوزارشی ژیروی به‌ اطلاع عموم گه‌یاند:
.... پاش گفتگویه‌کی زور له‌ اطراف نهضتی دموکراسی کوردستان و آذربایجان داوخواز و تقاضای 5 میلیون کورد و آذربایجانی ( که‌ به‌ خوینی هه‌زاران لاو و پیری میلله‌تی قاره‌مانی کورد و آذربایجان ) که‌ سالهای سال له‌و ری یه‌ دا له‌ مله‌ و مبارزه‌ دابون و به‌ ده‌ستیان هیناوه‌ و ده‌ مقابلی ابلاغیه‌ی پوچ و بی مه‌عنای حه‌وته‌وانه‌ی ده‌وله‌تی تاران، له‌ به‌ر ئه‌وه‌ی که‌ دونیا بزانی که‌ میله‌تی کورد و آذربایجان حاضر به‌ خوین رشتن و برا کوژی نین ، و بو له‌ ده‌مدانی ارتجاع و خوین مژه‌ ظالم و گه‌وره‌کانی دنیایه‌ که‌ ده‌و ری یه‌ دا هه‌زاران افترا و بوختانیان بو ساز کردبووین ، به‌ 33 مادان به‌ ده‌وله‌تی تاران پیشنهاد کرا که‌ ئه‌وه‌ بو آگاداری ایوه‌ عرض ده‌کرین....."

" هه‌ژار،چێشتی مجێور،چاپی یه‌که‌م پاریس 1997،لل79،80 " حه‌مه‌ حوسێن خان" کوڕی "سه‌یفی قازی" وئامۆزای پێشه‌وا بوو.پیاوێکی سور هولی زۆر زه‌لامی چاوزه‌ق و به‌ هه‌ یبه‌ت بو.تا خوا حه‌زکا کوردێکی دڵسۆزبو.کرابوه‌ فه‌رمانده‌ی هێزی چه‌کداری کۆمه‌ڵه‌، به‌ ڕاستی له‌ هیچ شتێ نه‌ده‌ترسا....."

محه‌مه‌د حوسێنی سه‌یفی قازی له‌ 9ی بانه‌مه‌ڕی ساڵی 1283ی هه‌تاوی له‌ مهاباد له‌ دایک بوو. به‌ر له‌وه‌ی به‌ دڵخوازی له‌ کۆمه‌ڵه‌ی ژیانی کورد دا ببێته‌ ئه‌ندام و دواتر له‌ کۆنگره‌ی یه‌که‌می حزبی دێمۆکراتی کوردستان دا ببیته‌ ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی،ته‌جروبه‌ی کاری نیزامی هه‌بوو و ئه‌فسه‌ری فه‌خری ژاندارمه‌ری ئێران بوو.له‌ ده‌وڵه‌تی جمهووری کوردستان دا سه‌یفی قازی کۆمه‌ک فه‌رمانده‌ی هه‌موو هێزی کوردستان و وه‌زیری هێزی دێمۆکراتی کوردستان و یه‌ک له‌ چوار ژه‌نه‌ڕالی کۆمار بوو
.

رئیسی هه‌یئه‌تی میللی کوردستان حاجی سید بابا شێخ


حاجی سه‌ ید بابه‌ شێخی سیاده‌ت ڕه‌ێسی هه‌یئه‌ت ڕه‌ئیسه‌ی میللی کوردستان

" ڕۆژنامه‌ی کوردستان، ژماره‌ 67 ، 23ی پوشپه‌ر 1325
کشفی فرمولی اصم له‌ حکمتی ریاضی دا له‌ مقوله‌ی کمی متصل به‌رابه‌ری ده‌کا به‌ کشفی اسراری بمبی آتمی له‌ فیزیک و شیمی دا.داعی حاضرم که‌ ئه‌و مسئله‌ مهمه‌ با اقامه‌ برهان به‌ متخصصین فرهنگ تقدیم بکه‌م. به‌ افتخار و شرافتی کانگای معارفی مهاباد.
الحقیر حاجی سید بابا شیخ "

"ڕۆژنامه‌ی کوردستان، ژماره‌ 76، سی شه‌ممو 22 گه‌لاویژ 1325
تبریز 9- 5 - 1325
آقای حاجی سید بابا شیخ
مقاله‌ مندرجه‌ شما در روزنامه‌ کوردستان شماره‌ 63 [67] یکشنبه‌ 1325 را که‌ مربط به‌ کشف فرمول جذر اصم بود مطالعه‌ نمودم از این کشف شما بسیار بسیار خرسند شده‌ و تقاضا دارم خدمت جناب آقای قاضی محمد پیشوای محبوب ملی کوردستان رفته‌ و پس از عرض سلام بنده‌گی این جانب ( خودشان مرا میشناسد) از حضرت قاضی اجازه‌ بگیرید که‌ یا با ما مکاتبه‌ کنید تا بتوانیم مطلع شویم که‌ فرمول جدید کشف شده‌ شما تا چه‌ اندازه‌ ارزش دارد و یا خودتان شخصا بتبریز بیائید حضورا نیز خدمت شما ارادت پیدا کرده‌ و ضمنا کشف شما را بررسی کنیم.
دکتر مهندس پاپاسیان
آدرس: تبریز ، آزربایجان اونیورسیته‌سی"

میرزا مه‌نافی که‌ریمی یه‌کێک له‌ کاربه‌ده‌سته پله‌ ‌ به‌رزه‌کانی کۆماری کوردستان له‌و ساڵانه‌ی دواییدا له‌ ناساندی حاجی بابه‌شێخ دا نووسیویه‌: " سه‌رۆکی هه‌یئه‌ت ڕه‌ئیسه‌ ( سه‌رۆکوه‌زیر) ئاغای حاجی بابه‌شێخ ، خه‌ڵکی شارستانی بۆکان ، له‌ سه‌رده‌می ڕاگه‌یاندنی جمهووری کوردستان دا ته‌مه‌نی 68 ساڵ بوو. به‌رێزی له‌ بنه‌ماڵه‌ی سه‌یده‌کانی زه‌مبیل بوو و له‌ کارو باری شه‌رعی دا زانا و کارامه‌ بوو، هه‌ڵسوکه‌وتی له‌گه‌ڵ خه‌ڵک باش بوو. ئه‌ندامی کۆمه‌ڵه‌ی ژ.ک نه‌بوو و له‌ ساڵی 1324 ی هه‌تاوییدا له‌ گه‌ڵ بزووتنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یی حیزبی دێمۆکرات که‌وت . له‌ ساڵی 1333ی هه‌تاوی له‌ دێی تورجان ماڵاوایی له‌ ژیان کرد"

تێبینی : بۆچوونی مه‌نافی که‌ریمی له‌و یادداشتانه‌ وه‌رگیراوه‌ که‌ له‌ په‌راوێزی بیره‌وه‌رییه‌کانی سه‌عیدی هومایوون ( به‌ زمانی فارسی)نووسیوێتی. وێنه‌که‌ش له‌ ڕووی وێنه‌یه‌کی به‌ کۆمه‌ڵ سازدراوه‌ته‌وه‌ که‌ ڕۆژی هه‌ڵکرانی ئاڵای کۆمار 17ی دیسامبری 1945 له‌ مهاباد گیراوه‌.
وێنه‌ی یه‌که‌م به‌سپاسه‌وه‌ له‌ دیواری فه‌یس بووکی به‌ڕێز عه‌بدوڵای سه‌مه‌دی وه‌رگیراوه‌.



ده‌ستوری ژماره‌ 1159


"عنوانی نوسراو بو ریاست جمهور

به‌ پیی ده‌ستوری ژماره‌ 1159ی 22-12-1324 کومیته‌ی مه‌رکه‌زی حزبی دیموکراتی کوردستان له‌ کاتیکدا ملت بی یه‌وی ده‌ردی دلی خویان یا احساساتیک به‌ نوسین پیشکه‌شی رئیسی جمهوری کوردستان بکه‌ن عنوانی نوسراو ته‌نیا ده‌بی : ( رئیسی جمهوری کوردستان) بیت.

كوردستان، ژماره‌ 14،چوارشه‌ممو 22ی ری به‌ندان 1324 [13 فوریه‌ 1946]"



۱۳۸۶ اسفند ۷, سه‌شنبه

سه‌ید محه‌مه‌دی حه‌میدی مودیر و سه‌رده‌بیری گۆوار و ڕۆژنامه‌ی کوردستان بڵاو که‌ره‌وه‌ی بیری حیزبی دێمۆکڕاتی کوردستان

سه‌ید محه‌مه‌دی حه‌میدی یه‌ك له‌ نووسه‌رانی هه‌ر هه‌ڵسووڕ بووه‌ له‌ سه‌رده‌می کۆماری کوردستان دا و به‌ پێی به‌سه‌رکردنه‌وه‌ی ئه‌و ژمارانه‌ی کوردستان وا ‌ له‌ لایه‌ن " بنکه‌ی ژین" ه‌وه‌ چاپکراونه‌ته‌وه‌ و سدیق ساڵح پێیانداهاتووه‌ته‌وه‌، حه‌میدی 51 وتار و وه‌رگێڕاوی تێدا بڵاو کردوونه‌ته‌وه‌. دیاره‌ ئه‌و ڕاده‌یه‌ زیاتریش ده‌کا ئه‌گه‌رمرۆ نووسینه‌کانی له‌ ژماره‌کانی گۆواری کوردستان و ژماره‌ بزه‌ره‌کانی ڕۆژنامه‌ی کوردستان له‌ به‌رچاو بگرێ. به‌داخێکی زۆر گرانه‌وه‌ له‌ سه‌ر ژیان و به‌سه‌رهاتی حه‌میدی له‌ پاش ڕووخانی کۆمار زۆر که‌م نووسراوه‌. حه‌میدی له‌ ڕێکه‌وتی 1979.02.27 له‌ شاری سنه‌ کۆچی دوایی کردووه‌. ئه‌م وێنه‌یه‌ ده‌بێ ئی سه‌روبه‌ندی دوای هه‌ڵوه‌شانی کۆمار بێ.

* تێبینی وێنه‌ وزانیاری له‌مه‌ڕ ڕێکه‌وتی کۆچی دوایی سه‌ید محه‌مه‌دی حه‌میدی به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ " چاپکراوه‌وه‌ی ڕۆژنامه‌ی کوردستان، ئاماده‌ کردنی ره‌فیق ساڵح، سدیق ساڵح، پڕۆژه‌ی هاوبه‌شی ئاراس - بنکه‌ی ژین، هه‌ولێر+ سلێمانی ساڵی 2007 " وه‌رگیراوه‌.

کرێکاران و سه‌رۆکی بونگاهی چاپخانه‌ی کوردستان



ئه‌م وێنه‌یه‌ له‌ حه‌وشه‌ی " چاپخانه‌ی کوردستان " له‌ مهاباد گیراوه‌ و له‌وانه‌یه‌ ڕۆژی کرانه‌وه‌ی چاپخانه‌ واته‌ 20ی به‌فرانباری 1324 هه‌ڵگیرابێ. که‌سه‌کان ریزی پشته‌وه‌ له‌ ڕاسته‌وه‌ بۆ چه‌پ :1.مسته‌فا ئه‌یووبی.2.عه‌زیزی نانه‌وازاده‌ [ دوکتور عه‌زیزی ژیان ی دواتر]، 3. هاشمی کاکاغازاده‌ [ هاشمی کاکاغای]،4. ڕه‌حیمی یه‌عقووبی،5. عه‌بدوڵای ده‌بباغی،6.ڕه‌حیمی شه‌مع ئه‌فرووز،
ڕیزی دوویه‌م له‌ ڕاسته‌وه‌ بۆ چه‌پ: 1. ڕه‌حمانی ڕزگه‌یی، 2.حوسێنی فه‌قێ زاده‌ [ میرزا حوسێنی که‌لبێ‌ڕه‌زاخانی]،3.[دانیشتوو] موته‌لیبی شێخ محه‌مه‌دی، 4. [ڕاوه‌ستاو] سه‌عیدی زه‌رگه‌یی [حوروف کۆکه‌ره‌وه‌ی چاپخانه‌]، 5. [ڕاوه‌ستاو] یۆسفی ئه‌ورامی،
دووکه‌سی له‌ پێشه‌وه‌ له‌ سه‌ر کورسی دانیشتوون، له‌ ڕاسته‌وه‌ بۆچه‌پ: 1.سه‌دیقی عه‌لایی، 2. قادری موده‌ره‌سی سه‌رۆکی بونگاهی چاپخانه‌ی کوردستان، له‌ دامه‌زرێنه‌رانی ژ.ک
ئه‌و که‌سانه‌ی پێشه‌وه‌ له‌ ڕاسته‌وه‌ بۆ چه‌پ: 1.محه‌مه‌دی شاپه‌سندی، ئه‌ندامی چالاکی ژ.ک ، 2. برایمی که‌ریمی [ برایمی ده‌رزیان]
ئه‌و وێنه‌یه‌ گرینگییه‌کی تایبه‌تی هه‌یه‌.،جێژنی کرانه‌وه‌ی "چاپخانه‌ی کوردستان" و بڵاو بوونه‌وه‌ی " ڕۆژنامه‌ی "کوردستان" به‌یه‌که‌وه‌ کراوه‌ و له‌و باره‌یه‌وه‌ ڕۆژنامه‌ی کوردستان له‌ ژماره‌ی 3ی خۆیدا [ دووشه‌ممو 24ی به‌فرانباری 1324 = 15ی ژانویه‌ی 1946 ] ده نووسێ: " جیژنی کردنه‌وه‌ی اداره‌ی روژنامه‌ی (کوردستان) رۆژی 20/10/24 ساتی 5 پاش نیوه‌رو له‌ اداره‌ی روژنامه‌ و کوواری "کوردوستان" به‌ مناسه‌به‌تی کردنه‌وه‌ی اداره‌ و بلاوکردنه‌وه‌ی هه‌وه‌ل ژماره‌ی رۆژنامه‌ی کوردوستان جیژنیکی به‌ شه‌وکه‌ت گیرا.علمای اعلام واعضای حزبی دموکرات و نوینه‌رانی نقاطی کوردوستان و تجارو محترمینی مهاباد و زور له‌ آغایانی [ا]طراف له‌م جیژنه‌ دا حضوریان بوو، له‌ پیشدا جنابی حاجی باباشیخ به‌ نطقیکی کورت جلسه‌ی افتتاح فه‌رموو له‌ ضمن دا له‌ جنابی آغای قاضی محمد ره‌ئیسی حزبی دموکرات و پیشوای ملی و دینی کوردوستان زوری تمجید و تحسین کرد و فه‌رموی:" وجودی وی بو مه‌ غنیمته‌ و هه‌ر ئه‌و ده‌توانی که‌شتی کوردوستان به‌ نیو شه‌پولی سیاسه‌ت دا بگه‌یه‌نیته‌ ساحل. له‌ دوای ئه‌و،آغای سید محمدی طه‌ زاده‌ معاونی حزبی دموکرات له‌ لایه‌ن پیشوای معظمه‌وه‌ خیر مقدمی به‌ جنابی حاجی باباشیخ و سایر محترمین که‌ له‌ جلسه‌ حضوریان بوو اظهاهر و مبارکبادی کردنه‌وه‌ی اداره‌ی روژنامه‌ی له‌ هه‌موان کرد و : 1- آغای قادری مدرسی به‌ سه‌روکی بنگاه‌ چاپخانه‌ و آغای علی خسروی به‌ مدیری داخلی چاپخانه‌ معرفی کرد.2- آغای سید محمد حمیدی به‌ مدیر و سردبیری روژنامه‌ و گوواری کوردوستان ناساند.له‌ پاش وی آغای سید محمد حمیدی ، پاش ئه‌وه‌ی خیرمقدمی به‌ جنابی آغای حاجی باباشیخ عرض کرد و مراتبی تشکر و سوپاس گوزاری خوی به‌ حضوری علمای اعلام و سه‌رانی حزبی و محترمین گه‌یاند و وتی: روژی بیسته‌می مانگی به‌فرانبار "دی ماه‌" 1324 روژیکه‌ که‌ ئه‌ستیره‌ی خوشبه‌ختی کورد هاتوته‌ دره‌وشین له‌ نه‌تیجه‌ی کوششی جه‌وانانی به‌ غیره‌ت و پیرانی صاحب تدبیر توانییان چاپخانه‌یه‌کی وا که‌ بتوانی ده‌گه‌ل چاپخانه‌ی شارانی گه‌وره‌ به‌رابه‌ری بکا بکرین و له‌ (مهاباد) که‌ امیدوارم له‌ ماوه‌یه‌کی که‌مدا ببیته‌ هه‌وه‌ل شاری تاریخی کوردوستان وه‌کارخه‌ین. ایمه‌ که‌ سالها و به‌لکو قه‌رنه‌هایه‌ آرزومان ده‌کرد که‌ روژی بتوانین به‌ زمانی شیرینی کوردی که‌ ده‌توانی ده‌گه‌ل زیندوترین زمانی دونیا به‌رابه‌ری بکا بخوینین و بنوسین و خاوه‌نی مطبوعات و انتشارات بین. راستی ئه‌م آرزوه‌ بو ایمه‌ خه‌یالی بوو و باوه‌مان نه‌ده‌کرد روژی بتوانین بی هینینه‌ حیزی عه‌مه‌ل ، وه‌لی حقتعالی مرحمتی فه‌رمو خه‌یالی محالی ایمه‌ صورتی عملی به‌ خوی پوشی.هه‌وه‌ل ژماره‌ی کوردوستان چاپ و بلاوکراوه‌ " به‌ هه‌ر یه‌ک له‌ حضار 1 نسخه‌ روژنامه‌ پیشکه‌ش کرا" ایمه‌ که‌ تا چه‌ند سال له‌مه‌وبه‌ر هیچ اختیاراتمان نه‌بوو و حتی لباس ده‌به‌رکردن و جولانه‌وه‌مان به‌ ده‌س خومان نه‌بوو ایستا بحمدالله‌ به‌ند به‌ندی زنجیری اسارتیمان پساند و ته‌واوی اموری کوردستان به‌ ده‌ستی خومان اداره‌ ده‌که‌ین. ئه‌وه‌تا ئه‌ورو جیژنی کردنه‌وه‌ی اداره‌ی روژنامه‌ و گووار و بلاوکردنه‌وه‌ی هه‌وه‌ل ژماره‌ی (کوردوستان) مان گرتوه‌ واثبات ده‌که‌ن که‌ کورد هه‌رچه‌نده‌ دولی استعماری بو نابودی ئیمه‌[..] و قوربانی مادی و معنویان داوه‌ و دیسان ده‌یده‌ن ، قه‌ت نه‌مردوه‌ و هه‌رگیز نامری و ئه‌م موفقیته‌ به‌ حضرتی آغای قاضی محمد سه‌روکی حزبی دیموکرات و پیشوای معظمی کوردوستان و جنابی آغای حاجی باباشیخ سه‌روکی ده‌وله‌تی خودمختاری کوردوستان تبریک پیشکه‌ش ده‌که‌م، و پیش که‌وتی ته‌واوی برایانی حزبی و کارکه‌رانی چاپخانه‌ له‌ خودا ده‌خوازم. له‌ دواییدا به‌م ترتیبه‌ احساسات نویندرا......... 4. آغای صدیقی حیدری بیاناتیکی مهیجی کرد و آفرینی لی کرا. له‌م آنه‌ دا که‌ حضار له‌ نیو شادی و چه‌پله‌ریزاندا غرقی شادی بون چرا برق هه‌لبو و چاپخانه‌ ده‌ستی کرد به‌ کار وحضار بو دیتنی چاپخانه‌ بانگ کران ده‌سته‌ ده‌سته‌ آغایان
ده‌ستگای چاپخانه‌یان دیدن کرد و جیژن ساتی 7ی پاش نیوه‌رو ته‌واو بو. "

جێی سه‌رنجه‌ که‌ دوای کرانه‌وه‌ی چاپخانه‌ و بڵاوبوونه‌وه‌ی گووار و ڕۆژنامه‌ی کوردستان شارومه‌ندان ده‌سته‌ ده‌سته‌ چوونه‌ دیده‌نیان و باربوویان کردوون. کوردستان له‌ چه‌ند ژماره‌ی خۆیدا ناوی ئه‌و که‌سانه‌ و بڕی یارمه‌تییه‌که‌یانی بڵاو کردووه‌ته‌وه‌.

تێبینی: ئه‌م وێنه‌یه‌: میرزا حوسێنی که‌لبێ ڕه‌زاخانی داویه‌ به‌ لێکۆله‌ره‌وه‌ سه‌ید محه‌مه‌دی سه‌مه‌دی و ئه‌ویش له‌ وه‌رگێراوی کوردی کتێبه‌که‌ی ئیگلتن دا بڵاوی کردووه‌ته‌وه‌. بنکه‌ی ژین - ئاراس به‌رگی پشته‌وه‌ی چاپکراوه‌وه‌ی زۆربه‌ی ڕۆژنامه‌ی کوردستان یان به‌و وێنه‌یه‌ ڕازاندووه‌ته‌وه‌، به‌ڵام ناوی پچووکی یه‌ک له‌ کارکه‌رانی چاپخانه‌یان به‌ هه‌ڵه‌ نووسیوه‌.ئه‌م وێنه‌یه‌ به‌ سپاسه‌وه‌ له‌وان وه‌رگیراوه‌.







ئه‌م نوسخه‌یه‌ی وێنه‌ی کڕیکارانی چاپخانه‌ی کوردستان که‌ زۆر له‌وی یه‌که‌میان جوانتر دیاره‌ به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ 14ی ئۆکتۆبری 2009 له‌ ئاڵبۆمی فه‌یس بووکی به‌ڕێز پۆڵای نانه‌وازاده‌ وه‌رگیراوه‌

۱۳۸۶ اسفند ۶, دوشنبه

نیشانی "وزارت فرهنگ ده‌وڵه‌تی جمهووری کوردستان"

لێکۆله‌ره‌ی ماندوویی نه‌زان،دۆستی کۆچکردوو مه‌حموودی مه‌لاعێزه‌ت کاتی خۆی که‌ له‌به‌راییه‌کانی ساڵانی 1990 کاندا زۆر به‌ گوڕ کاری له‌ سه‌ر ئه‌و به‌ڵگانه‌ ی کۆمار ده‌کرد که‌ "حه‌مه‌ڕه‌شید خان" و میرزای به‌وه‌جی ، میرزا محه‌مه‌دئه‌مینی مه‌نگوڕی پاراستبوویان، بڕیاری بۆ نه‌ده‌درا چ ناوێک بۆ کاره‌که‌ی هه‌ڵبژێرێ ، گه‌لۆ وه‌کوو کاری پێشووی نێوی بنێ "کۆماری میللی مه‌هاباد" و له‌ بنی بنووسێ "نامه‌ و دۆکومێنت" یان شتێکی دیکه‌. من سه‌رنجیم بۆ ئه‌وه‌ ڕاکێشا که‌ له‌ یه‌کێک له‌ کتێبه‌کانی حوسێنقولی پسیان دا وێنه‌ی تابڵۆی وه‌زاره‌تی فه‌رهه‌نگی " ده‌وڵه‌تی جمهووری کوردستان" چاپ کراوه‌. و به‌ناو کردنی ئه‌و به‌ڵگانه‌ وه‌کوو "ده‌وڵه‌تی جمهووری کوردستان، نامه‌ و دۆکۆمێنت" نه‌ ک هه‌ر پشت به‌ستنه‌ به‌ به‌ڵگه‌یه‌کی ڕه‌سه‌ن، به‌ڵکوو نیشانه‌یه‌کی وه‌فاداریشه‌ به‌ تێکۆشه‌رانی ئه‌و ئه‌زموونه‌ که‌ بێ ئه‌ملاو ئه‌ولا ئاواتێکی ئه‌وتۆیان له‌ مێشکی دابووه‌.کاک مه‌حموود به‌ قسه‌ی کردم و ئه‌و ناوه‌ی بۆ کاره‌ به‌نرخه‌که‌ی هه‌ڵبژارد.
ئه‌و شیکردنه‌وه‌ کورته‌ به‌و مه‌به‌سته‌ بوو بڵێم ،ئه‌گه‌رچی له‌ سه‌ره‌تاوه‌ ئه‌و ناوه‌ و گه‌لێک ناوی دیکه‌ش به‌کار هاتوون‌،به‌ڵام سه‌رده‌رکردنی یه‌کجاره‌کی له‌ نێوه‌رۆکی ئه‌و ئه‌زموونه‌به‌ پێی سه‌نه‌د و به‌ڵگه‌کانی - ئه‌وه‌نده‌ی ماونه‌ته‌وه‌ وله‌به‌ر ده‌ست دان -، نه‌ک به‌ پێی ئه‌و نامیلکه‌ و کتێبانه‌ی به‌گوێره‌ی سه‌لیقه‌ و بۆچوونی نووسه‌ره‌کانیان نووسراون ، هێشتا ڕێگه‌ ده‌هێڵنه‌وه‌ بۆ لێکدانه‌وه‌ی فره‌ چه‌شنه‌. هه‌ویرێکه‌ ئاو زۆر ده‌با.

تێبینی: وێنه‌ی سه‌ره‌وه‌ یه‌کمجار له‌ کتێبی حوسێنقوڵی پسیان ، "از مهاباد خونین تا کرانه‌های ارس"دا چاپ کراوه‌ و ،مه‌حموودی مه‌لا عێزه‌ت یش، پشت به‌رگی چاپی یه‌که‌می به‌رگی دووه‌م ی "ده‌وڵه‌تی جمهوری کوردستان" ،به‌رگی دووه‌م،وه‌شانخانا ئاپێک و مه‌حموود مه‌لا عززه‌ت، ستۆکهۆلم 1995"ی پێ ڕازاندووه‌ته‌وه‌.

وێنه‌ی ڕه‌حیمی قازی له‌ ڕێوڕه‌سمی هه‌ڵکرانی ئاڵای کۆمار له‌ مهاباد، 26ی سه‌رماوه‌زی 1324 [17ی دیسامبری 1945]


وێنه‌ی ڕه‌حیمی قازی له‌ ڕێوڕه‌سمی هه‌ڵکرانی ئاڵای "ده‌وڵه‌تی جمهووری کوردستان" له‌مهاباد.
تێبینی: ئه‌م وێنه‌یه‌له‌ فیلمێکی به‌ڵگه‌یی به‌ زمانی ڕووسی وه‌رگیراوه‌

ئیمزا و ده‌ستخه‌تی محه‌مه‌دی نانه‌وازده‌



حوکمی سه‌رپۆلی دوو محه‌مه‌دی نانه‌وازاده‌ که‌ " له‌ طرف وه‌زیری هێزی جه‌مهوورییه‌تی کوردستان" ئیمزای کردووه‌ و ده‌ره‌جه‌ی " سه‌روه‌ر" ی داوه‌ به‌ ڕه‌حیمی سه‌یفی قازی [قازی]
وه‌ک له‌ سه‌ر زه‌رفه‌که‌ ده‌بیندرێ ئه‌و حوکمه‌ ژماره‌ی 680 یه‌ و له‌ ڕێکه‌وتی 1325.01.27 ده‌رچووه
.


تێبینی: ئه‌م به‌ڵگه‌یه ئی ئارشیڤی ڕه‌حیمی قازی یه‌ و بۆ هه‌وه‌ڵ جار له‌ وێبنووسی "ڕوانگه‌ " دا بڵاو کراوه‌ته‌وه‌.

وێنه‌یه‌کی سه‌رپۆلی دوو محه‌مه‌دی نانه‌وازاده‌ له‌ جلوبه‌رگی سیڤییلدا

له‌م وێنه‌یه‌دا محه‌مه‌دی نانه‌وا زاده‌،یه‌ک له‌ فه‌رمانده‌ره‌ نیزامییه‌ به‌وه‌جه‌کانی کۆماری کوردستان به‌ جلوبه‌رگی کوردییه‌وه‌ ده‌بینین. نه‌فه‌ری لای ڕاست.که‌سی لای چه‌پ حوسێنی فه‌تاحی قازی [ماموسێن] یه‌.باسی ئه‌ندامه‌تی ماموسێن له‌ کۆمه‌ڵه‌ی ژیانی کورد یان حیزبی دێمۆکراتی کوردستان له‌ هیچ سه‌رچاوه‌یه‌کی به‌رده‌ست دا نه‌کراوه‌، به‌ڵام ئه‌و یه‌ک له‌و خوێندکاره‌ کوردانه‌ی بوو وا‌ له‌ لایه‌ن کۆماری کوردستان ڕا بۆ په‌روه‌رده‌ی عه‌سکه‌ری ناردرانه‌ باکۆ.زۆربه‌ی ئه‌و خوێندکارانه‌، که‌ ژماره‌ی ته‌واویان هێشتا به‌ته‌واوی ڕوون نه‌بووه‌ته‌وه‌،له‌گه‌ڵ تێکچوونی کۆمار گه‌ڕانه‌وه‌ ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان.له‌ تاریخی 1325.10.21 سه‌رکونسوولی ده‌وڵه‌تی شایشانی ئێران له‌ باکۆ مه‌جدی،له‌ ڕاپۆرتێکدا که‌ بۆ سه‌فاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئێرانی ناردووه‌ گله‌یی و گازندی ئه‌وه‌ ده‌کا که‌ "سێ نه‌فه‌ر خوێندکاری نیزامی سه‌یفی قازی[ڕه‌حیم] فه‌تتاحی [ماموسێن] و سوڵتانی " هێرشیان بردووه‌ته‌ سه‌ر چه‌ند خوێندکاری که‌ پێوه‌ندییان له‌ گه‌ڵ کونسولخانه‌ی ئێران هه‌بووه‌ و داوا ده‌کا وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‌ی ئێران به‌هانایانه‌وه‌ بێ وپرسیاری کردووه ده‌بێ له‌ کاربه‌ده‌ستانی شووڕه‌وی پرسیار بکرێ‌ ئه‌و سێ که‌سه‌ چما چه‌کیان پێدراوه؟ "‌ [بڕوانه‌، کتێبی فرقه‌ دمکرات آذربایجان، از تخلیه‌ تبریز تا مرگ پیشه‌وری ،تهران:نشراوحدی 1385 ،لل525 - 526]
وێده‌چێ ئه‌م وێنه‌یه‌ له‌ گه‌رمه‌ی چالاکی ژ.ک دا له‌ ته‌ورێز گیرابێ.


ئه‌م وێنه‌یه‌ش له‌ کتێبی "پیشوای بیداری، خاطرات سعید همایون وه‌رگیراوه‌

مه‌دره‌سه‌ی کوردستانی نه‌غه‌ده‌

کۆمه‌ڵێک له‌ ئامۆژگاران و شاگردانی مه‌دره‌سه‌ی کوردستانی شاری نه‌غه‌ده‌ [ سندووس] له‌گه‌ڵ به‌رپرسه‌که‌یان حه‌سه‌نی کاکاغازاده‌،دانیشتوو،له‌ ڕاسته‌وه‌ که‌سی سێیه‌م. له‌ نامه‌یه‌کدا که‌ کاکاغازاده‌ بۆ ڕۆنامه‌ی کوردستان [ ژماره‌ 46، شه‌ممو 21 بانه‌مه‌ر 1325 = 11 مه‌ 1946 ]ی ناردووه‌ ده‌خوێنینه‌وه‌: " آغای مدیر محته‌ره‌می روژنامه‌ی به‌رزی کوردستان خواهش ئه‌که‌م ئه‌و چه‌ند کلیمه‌ عه‌رایضانه‌ی خواره‌وه‌ له‌ لاپه‌رانی یه‌کیک له‌ روژنامانی محبوبی کوردستان ده‌رج بفه‌رمون . ئه‌من حسن کاکاغازاده‌ نماینده‌ی فه‌رهه‌نگ نه‌غه‌ده‌ له‌ طرف ته‌واوی ماموستایانی کورو کچانی مدره‌سه‌ی کوردستانی نه‌غه‌ده‌ له‌ دانانی حضره‌تی آغای میرزا مناف کریمی به‌ سمتی وه‌زیر و آغای دلشاد رسولی به‌ سمتی معاون و بازره‌سی کل وزارت فه‌رهه‌نگ کوردستان تبریک و اظهاری سوپاس وقدرزانی ئه‌که‌ین ئومیده‌وارین له‌وه‌ پاش مدره‌سانی مه‌ش وه‌کو مدره‌سانی مه‌رکزی کوردستان له‌ ژیر توجهاتی سه‌رپه‌رستانه‌ی ریاست جمهوری کوردستان و ئه‌و دوذاته‌ مباره‌کانه‌ دا به‌ آخرین نوختانی ته‌ره‌قی بگا زیاتر له‌وه‌ بوپیشکه‌وتنی ئه‌و فه‌رهه‌نگه‌ توجه‌ بفه‌رموون
نماینده‌ی فه‌رهه‌نگی نه‌غه‌ده‌ حسن کاکاغازاده‌"
جێی سه‌رنجه‌ ئه‌م پۆرتره‌یه‌ی پێشه‌وا که‌ لێره‌ دا ده‌یبینین هه‌ر هه‌مان شێوه‌ پۆرتره‌یه‌ که‌ له‌وێنه‌ی فه‌رهه‌نگییه‌کانی "ده‌رسخانه‌ی گه‌لاوێژ" یشدا به‌ سه‌ر ده‌رگای خانوه‌که‌وه‌یه‌ و ئه‌وه‌ ده‌گه‌یێنه‌ که‌ له‌ فێرگه‌کانی "کۆماری کوردستان" دا ئه‌و جۆره‌ پۆرتره‌یه‌ هه‌ڵئاوه‌سراوه‌
تێبینی : ئه‌م وێنه‌یه‌ به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ لایه‌ن سوله‌یمان چیره‌وه‌ به‌ ده‌ستمان گه‌یشتووه‌


مـنداڵانی کورد له‌ مه‌یدانی چوارچرا


منداڵانی کورد و مامۆستاکانیان له‌ مه‌یدانی چوار چرا له‌ڕێوڕه‌سمی 2ی ڕێبه‌ندان دا.که‌سی یه‌که‌م له‌ لای ڕاسته‌وه عه‌لی خوسره‌وی " پشکنی فه‌رهه‌نگی کوردستان" ه‌ . ڕۆژنــامه‌ی کوردستان له‌ "ژماره‌ 27، دوشه‌ممو 5خاکه‌لیوه‌ 1325 =25 مارس 1946 " دا ئاگادارییه‌کی زۆر سه‌رنجڕاکێشی وی بڵاو کردووه‌ته‌وه‌ :اداره‌ی روژنامه‌ی کوردستان تکامان وایه‌ ده‌ستوری ژیره‌وه‌ له‌ هه‌وه‌لین ژماره‌ی روژنامه‌ی کوردستاندا ده‌رج بفه‌رمون له‌ به‌ر ئه‌وه‌ که‌ ده‌بی آموژگاران به‌ تایبه‌تی کارمندان فه‌رهه‌نگ ببنه‌ چاولیکراوی ری و شوینی باش پیویسته‌ ده‌ستور اکید بده‌ن که‌ له‌ روژی پینج مانگی خاکه‌لیوه‌ 25.01.05 هیچ کامیک له‌ فه‌رهه‌نگیان نابی پیچی له‌ سه‌ر به‌ستن و هه‌ر وه‌کو قه‌رار دانراوه‌ ده‌بی سه‌ر په‌تی بن و له‌ روژی ناوبراو دا هیچیه‌ک له‌ کارمندان فه‌رهه‌نگو شاگرده‌ مدرسه‌کان له‌ ده‌ره‌وه‌ به‌ پیچه‌وه‌ نه‌بیندرین ئه‌و ده‌ستوره‌ به‌ ته‌واوی آموژگاران و کارمندان راده‌گه‌ینین و هیوا دارم که‌ فه‌رهه‌نگ ببیته‌ سه‌رمه‌شق و چاولیکراوی ته‌واوی اهالی 243 27.12 .1324
پشکنی فه‌رهه‌نگی کوردستان - علی خسروی
ئه‌و که‌سه‌ی له‌ دوای پلانکاردی کیژوڵه‌کان ده‌بیندرێ سه‌دیقی حه‌یده‌ری "مدیر کل انتشارات و تبلیغات کردستان"ه‌که‌له‌و هه‌ر 3 وێنه‌یه‌ی دا هه‌یه‌ که‌ تا ئێستا ساغ بووته‌وه‌ ئی ڕۆژی ڕاگه‌یاندنی کۆماری کوردستان ه‌ .
ئه‌م وێنه‌یه‌ له‌ کتێبی "پیشوای بیداری، خاطرات سعید همایون ، به‌ کوشش هاشم سلیمی ،چاپخانه‌ وزارت آموزش و پرورش،اربیل 2004"وه‌رگیراوه‌



نوسخه‌یه‌کی زۆر ڕوونتری ئه‌م وێنه‌یه‌
له‌ سه‌ر بلاکارته‌که‌ی که‌ به‌ده‌ست دوو کیژه‌وه‌یه‌ نووسراه‌: " به‌رقه‌راربی یه‌که‌تی یایانی کوردستان" و له‌ دوای سه‌دیقی حه‌یده‌ری، ناودار ڕه‌سووڵی نه‌غه‌ده‌یی ش به‌ به‌رگی نیزامییه‌وه‌ ده‌ناسرێته‌وه‌

۱۳۸۶ اسفند ۵, یکشنبه

عه‌زیزی زه‌ندی (عه‌زیز ئه‌لمانی) دامه‌زرێنه‌ری حیزبی ئازادیی کوردستان


عه‌زیزی زه‌ندی (عه‌زیز ئه‌لمانی) دامه‌زرێنه‌ری "حیزبی ئازادیی کوردستان" بۆ ئاگاداری زیاتر له‌ سه‌ر ژیان و به‌سه‌رهاتی عه‌زیزی زه‌ندی و حیزبی ئازادیی کوردستان بڕاونه‌ نووسراوه‌یه‌کی حه‌سه‌نی قازی که‌ له‌ مانگی ئووتی ساڵی 2007 له‌ وێبنووسی "ڕوانگه‌" دا بڵاوکراوه‌ته‌وه‌.

http://ruwange.blogspot.com/search?updated-max=2007-08-16T12%3A37%3A00-07%3A00&max-results=50
تێبنی : ئه‌م وێنه‌یه‌ به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ کتێبی " کۆمه‌ڵه‌ی ژیانه‌وه‌ی کوردستان [ژیانی کورد]
،نووسینی حامید گه‌وهه‌ری ساڵی 1998 چاپی ستۆکهۆڵم" وه‌رگیراوه‌

پۆلی ساوایانی پێشرۆ



پۆلی ساوایانی پێشرۆ

ئه‌م وێنه‌یه‌ی لێره‌ دا ده‌یبینن ڕۆژی 12ی سه‌رماوه‌زی 1324ی هه‌تاوی له‌ حه‌وشه‌ی "مه‌دره‌سه‌ی گه‌لاوێژ" کێشراوه‌ .مه‌لا عه‌بدوڵای داودی [ خاڵه‌ مه‌لا، مه‌لاعه‌بدوڵای حه‌جۆكێ] له‌ ژماره‌ به‌راییه‌کانی "کوردستان" دا ده‌نگو باسی چالاکییه‌کانی کوردیی خوێندنی نووسیوه‌ و پچڕ پچر له‌ چه‌ند ژماره‌ی کوردستان دا بڵاو کراوه‌ته‌وه‌. له‌ کورته‌ نووسراوێکدا،[ کوردستان، ژماره‌ی 65، سێشه‌مۆ 14ی پووشپه‌ڕی 1325ی هه‌تاوی ] مه‌لای داودی باسی پێشکه‌وتنی کاری خوێندنی کوردی ومه‌دره‌سه‌ی گه‌لاوێژ ئاوا ده‌گێڕێته‌وه‌ :
" مه‌دره‌سه‌ی گه‌لاوێژ
به‌ ئه‌مری پیشوای به‌رزی کوردستان له‌ شه‌وی هه‌وه‌ڵی به‌فرانباری 1324 مه‌دره‌سه‌ی گه‌لاویژ بو به‌ روژانه‌ ویستا شاگردی روژانه‌ی 500 نه‌فه‌ر و شاگردی شه‌وانه‌ی 100 نه‌فه‌ر له‌ اهلی ئه‌و شاره‌ له‌و مه‌دره‌سه‌ی دا ده‌خوینن به‌لام بیجگه‌له‌ کوری کاکه‌ سواری منگور له‌ آغایانی عه‌شایری کوری هیچ ییک له‌وان نه‌مدیوه‌ که‌ بیته‌ ئه‌و مه‌دره‌سه‌ی ئه‌گه‌رچی هه‌مووشیان کومه‌گیان به‌و مه‌دره‌سه‌ی کردووه‌ نازانم که‌له‌سستی بو ناردنی مندالی خویان چه‌ رفاهییه‌تێک[ی] هه‌یه‌ و رجا له‌ هه‌موان ئه‌وه‌یه‌ که‌ بو دوای تعطیلات له‌پاش هاوینی ئه‌وساله‌ که‌ (خه‌رمانانی 1325)ه‌ منداله‌کانیان بو ئه‌و نه‌دره‌سه‌ی که‌ مه‌دره‌سه‌ییکی میللیه‌ و به‌ زبانی دایکوبابی خویان دوخوینن و قه‌ولیان پی ده‌دری که‌ له‌ به‌رانبه‌ر به‌ خویندنی سالانی پیشو که‌ شه‌ش سال ده‌یان خویند به‌ دو سال فیری خویندنه‌وه‌ و نوسین ببن.
مه‌لای داودی"

تێبینی: زۆر وێده‌چێ ئه‌م وێنه‌یه‌ له‌ ئارشیوی سه‌ید عوبه‌یدیلای ئه‌یووبیان وه‌رگیرابێ و ئه‌وڕستانه‌ی بن وێنه‌که‌ ئه‌و نووسیبێتنی . ئه‌م وێنه‌یه‌ له‌ کتێبی که‌ریمی حسامی :" پێداچوونه‌وه‌، چاپخانه‌ی ماردین، سوێد 1996" وه‌رگیراوه‌‌

هه‌ڵکردنی ئاڵای کوردستان له‌ سه‌ربانی خانووی هه‌یئه‌ت ڕه‌ئیسه‌ی میللی (2)




هه‌ڵکردنی ئاڵا له‌ سه‌ر خانووی هه‌یئه‌ت ڕه‌ئیسه‌ی میللی26ی سه‌رماوه‌زی 1324 [ 17ی دیسامبری 1946 ]، مهاباد
گۆڤاری کوردستان بڵاوکه‌ره‌وه‌ی بیری حیزبی دێمۆ کوردستان له‌ ژماره‌ی سێیه‌می خۆیدا، مانگی خاکه‌لێوه‌ی 1325 [ مارسی 1946] له‌ ژێر سه‌ردێڕی "هه‌ڵکردنی ئاڵای موقه‌ده‌سی کوردوستان له‌ مهاباد" ده‌نووسێ : " ..... ڕۆژی 26 ی سه‌رماوه‌ز [ی 1324ی هه‌تاوی] = 17ی دیسامبری 1945،ته‌واوی نوینه‌ره‌کانی ئه‌هالی کوردوستان له‌ شاری, مهاباد کوبونه‌وه‌. له‌ سه‌عات 10ی به‌یانی له‌ کانگای حیزب ئاڵای کورد به‌ حوضوری ده‌هه‌زار نه‌فه‌ر هه‌لگیرا و له‌ کاتیک دا ده‌سته‌ی موزیک مارشی میللی لی ده‌دا و له‌ سه‌رتاسه‌ری شه‌قامی وه‌فایی دا صه‌فی نیزام که‌ لوله‌ی تفه‌نگ و موسه‌لسه‌ل وسه‌رنیزه‌یان ده‌دره‌وشا ده‌سته‌ی لاوان و قوتابیانی مه‌کته‌ب،کچ و کور، له‌ لای راستی ئالا له‌ حه‌ره‌که‌ت دا بون گه‌وره‌ وچوکی مهاباد هه‌یئه‌ت و نوینه‌رانی حیزبی دیموکرات له‌ پشت سه‌ری ئالا سه‌ری ته‌عظیمیان بو دانه‌واندبو و، بو ئیحتیرام چه‌پله‌یان لی ده‌دا و هورایان ده‌کیشا و، پیشه‌وای موعه‌ظه‌می کوردستان جه‌نابی قاضی محمد وتاریکی به‌ تینی له‌ بابه‌ت ئالای موقه‌ده‌سی کوردستان ئیراد فه‌رمو.ئه‌وجار له‌ پاش نوتق و خیطابه‌ و تیرهاویشتنیکی زور وبه‌ جیهینانی مه‌راسیم و نه‌صبی ئالا له‌ سه‌ر عه‌ماره‌تی هه‌یئه‌تی ره‌ئیسه‌ی میللی جیژنه‌ دوایی هات...."
وێنه‌هه‌ڵگر: سه‌یادیان یان سمایل خانی فه‌ڕوخی
ئه‌م وێنه‌یه‌ له‌ کتێبی " پێداچوونه‌وه‌ ، که‌ریمی حسامی، چاپخانه‌ی ماردین، سوێد 1996 " وه‌رگیراوه


ئەم وێنەیەش بەر لە وێنەی سەرەوە هەڵگیراوە. بە ئەگەری زۆر نەفەری یەکەم لە دەستی ڕاستەوە کە باڵتۆی درێژی دە بەر دایە میرزا مستەفای سوڵتانیان و ئەو کەسی دەستی بە دیرەکی ئاڵاکەوە گرتووە عەلیی خوسرەوی یە


ڕدووداوه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان له‌ چه‌ند به‌ڵگه‌یه‌کی شووره‌وی دا


ڕووداوه‌کانی ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان له‌ چه‌ند به‌ڵگه‌یه‌کی شووڕه‌وی دا (1945-1947) د.ئه‌فراسیاو هه‌ورامی


لێکۆله‌ره‌وه‌ی کورد دوکتور ئه‌فراسیاو هه‌ورامی ژماره‌یه‌ک به‌ڵگه‌ی زۆر به‌ نرخی سه‌باره‌ت به‌ (ژ.ک ) وحکوومه‌تی کوردستان له‌ ئارشیڤه‌کانی شووڕه‌وی پێشوودا دۆزیوه‌ته‌وه‌ و به‌ زمانێکی پاراو له‌‌ ڕووسییه‌وه‌ وه‌ریگێڕاوه.ئه‌م کاره‌ به‌ نرخه‌ له‌ باشووری کوردستان وه‌کوو کتێب چاپ کراوه‌ و به‌خۆشییه‌وه‌ له‌ تۆڕجیهانیشدا ده‌بیندرێ.بۆ خوێندنه‌وه‌ی بچنه‌ ئێره‌:
http://www.pertwk.com/pdf/rrudawekanyrojhellat.pdf

۱۳۸۶ اسفند ۴, شنبه

"یه‌که‌م" به‌یاننامه‌ی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان




"یه‌که‌م" به‌یاننامه‌ی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان

ئه‌م به‌ڵگه‌یه‌ی لێره‌دا ده‌یبینن. "یه‌که‌م" به‌یاننامه‌ی کومه‌له‌ی دیموکراتی کوردستان
[حزب دمکرات کردستان] ه‌ که‌ به‌ ده‌ستخه‌ت نووسراوه‌ته‌وه‌ و فارسی و کوردییه‌که‌ی به‌ ته‌نیشت یه‌که‌وه‌ بڵاو کراوه‌ته‌وه‌. له‌ بن ئه‌و ده‌قه‌ دا ئیمزای 39 که‌س ده‌بیندرێ، به‌ڵام ده‌قێکی چاپکراوی ئه‌و به‌یاننامه‌یه‌ش به‌ ده‌سته‌وه‌یه‌، (بڕوانه‌، [چاپکراوه‌وه‌ی] ڕۆژنامه‌ی کوردستان مه‌هاباد 1324-1325 هه‌تاوی (1946)، ئاماده‌ کردنی ره‌فیق ساڵح، سدیق ساڵح، پڕۆژه‌ی هاوبه‌شی ئاراس – بنکه‌ی ژین ، سلێمانی 2007) که‌ له‌ بنه‌وه‌ی به‌سه‌ریه‌که‌وه‌ نێوی 72 که‌س هاتووه‌ وتێیدا هه‌ڵه‌ی زۆر زه‌ق ده‌بیندرێ و بێ ئه‌ملا ئه‌ولا ئه‌وکه‌سه‌ی پیتچنی کردووه‌ بۆ چاپ نه‌ کورد بووه‌ و نه‌ کوردی زانیوه‌، هه‌ڵه‌ی وه‌کوو نووسینی 'قادر' به‌ 'قدیر'، ' مه‌نگور' یان ' منگور' به‌ 'مانقور' و زۆر شتی دیکه‌. ئه‌گه‌رچی ئاماده‌کاران تێکۆشاون بۆ ساخکردنه‌وه‌ و ئاماژه‌ کردن به‌و هه‌ڵه‌ زه‌قانه‌، به‌ڵام دیسان به‌ ته‌واوی ورد نه‌بوونه‌ته‌وه‌ و به‌و شێوه‌یه‌ی ‌ ئه‌وبه‌ییاننامه‌یه‌یان له‌ پاشکۆی کاره‌ به‌نرخه‌که‌یاندا بڵاو کردووه‌ته‌وه‌، دیسان که‌موکووڕی پێوه‌ دیاره‌. بۆ وێنه‌ ده‌کرا یه‌ک به‌ یه‌ک شی بکرێته‌وه‌ ‌ هه‌ر ناوه‌ی که‌ هاتووه‌ سه‌ربه‌ چ عه‌شیره‌ت و تایفه‌یه‌که‌ و گه‌لۆ ئه‌وه‌ی له‌ مه‌ڕ پیشه‌یان به‌ دوای نێوه‌کاندا نووسراوه‌ دروسته‌ یان نا ؟ بو وێنه‌ کێ له‌ موکوریان و سابڵاغ بیستوویه‌تی میرزا مسته‌فای سوڵتانیان 'مهندس فلاحت' بووبێ ؟ ئه‌و ڕاوێژکاره‌ی پرسیان پێ کردووه‌ گوێی به‌مه‌ نه‌بزووتووه‌ و ئه‌وانیش نه‌یانکردووه‌، ڕوو له‌و هه‌موو کورده‌ ته‌ره‌بووه‌ی دیکه‌ بنێن که‌ له‌ سلێمانی و باشووری کوردستان ده‌ژین.

له‌و پێوه‌ندییه‌ دا ئیستگرتن له‌ سه‌ر چه‌ند پنکتێک گرینگه‌:
1.ئه‌و به‌یاننامه‌یه‌ تاریخی پێوه‌ نییه‌. به‌ڵام به‌ خۆشییه‌وه‌ به‌ پشت به‌ستن به‌ بابه‌تێک که‌ له‌ گۆواری کوردستان،بڵاو که‌ره‌وه‌ی بیری حزبی دیموکراتی کوردستان " ژماره‌ 1 سالی یه‌که‌م ، سه‌رماوه‌زی 1324 / 6 دیسامبری 1945" له‌ مه‌ڕ کۆنگره‌ی یه‌که‌می حیزبی دێمۆکرات بڵاو بووه‌ته‌وه‌، تاریخی ده‌رچوونی ئه‌م به‌یاننامه‌یه‌ به‌ ته‌واوی ساخ ده‌بێته‌وه‌: گۆواری کوردستان ده‌نووسێ : " له‌ دوای ئه‌وه‌ له‌ هه‌وه‌لی مانگی خه‌زه‌ل وه‌ر ، ( آبان) ی 1324 حزبی دیموکراتی کوردوستان له‌ مهاباد داندرا و به‌یان نامه‌ی خوی بلاو کرده‌وه‌ له‌ روژی 2-8-1324 دا هه‌وه‌ل کونگره‌ی خوی که‌ تیکه‌ل بو له‌ سه‌رانو نوینه‌رانی کوردان به‌ ترتیبی ژیرو......."

که‌ وابێ جوان ده‌رده‌که‌وێ که‌ ئه‌م به‌یاننامه‌یه‌ له‌ ڕۆژی 1-8-1324 ی هه‌تاوی واته‌ 24 -10- 1945 ده‌رکه‌وتووه‌.
2.له‌ هیچ کوێی به‌یا‌ننامه‌که‌ دا به‌ ڕوونی نه‌هاتووه‌ که‌ ئه‌و 72 که‌سه‌ی که‌ ئیمزایان کردووه‌ دامه‌زرێنه‌ری "حیزبی دێمۆکڕاتی کوردستان"بن،ئه‌وه‌ شتێکه‌ چاوی وردبین و مووقه‌ڵێش ناکرێ نه‌یبینێ.
لێره‌ دا، ده‌قی ده‌ستخه‌تی ئه‌و به‌یاننامه‌ ده‌بینن که‌ به‌ سپاسه‌وه

سکانکراوه‌که‌یمان له‌ لایه‌ن عه‌لی که‌ریمی یه‌وه‌ به‌ ده‌ست گه‌یشتووه‌.
لیستی 72 ناوه‌که‌ش به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ "پاشکۆی چاپکراوه‌وه‌ی به‌ نرخی ژماره‌کانی کوردستان " وه‌ وه‌کوو خۆی ڕاده‌گوزینه‌ ئێره‌ و به‌ دوویدا هه‌ڵه‌کان و ناساندنی زیاتری واژۆکاران تا ئه‌وجێی پێن ده‌کرێ ده‌ست نیشان ده‌که‌ین


"
قاضی محمد حریری– ملا سید عبدالله‌ روحانی – ملا حسین امیری روحانی رسول زکوی روحانی- نوری بیگ رئیس عشایر- معروف آقا رئیس عشایر – عمرخان شریفی رئیس عشایر – شیخ عبدوالقادر رئیس عشایر – عمر آقا جلالی رئیس عشایر – کریم آقا قم قلعه‌ رئیس عشایر – ابراهیم آقا مانقور رئیس عشایر – رشید جهانگیری رئیس عشایر –
کاک عه‌لی مانقور رئیس طائفه‌ - حسن حنارا رئیس طائفه‌ - جعفر حنارا رئیس طائفه‌
‌غنی خسروی رئیس شهردار – عباس آقا فنک رئیس طائفه‌ - عزیز صادقی مالک – محمد حسین سیف قاضی مالک – عبدالقدیر جعفری مالک – یوسف شریفی مالک – قدیر شریفی مالک – نجیب شریفی مالک – حسن جلالی مالک – مناف کریمی مالک - ابراهیم ابراهیمیان مالک – کاک حمزه‌ طائفه‌ مانقور مالک – کاک حذیر مالک – کاک حمزه‌ طائفه‌ ماماش مالک – کاک عبدالله‌ مالک – قاسم آقا ایلخانی زاده‌ مالک – مامند قدیری رئیس طائفه‌ - معروف قدیری مالک - حسنی معروفی مالک – محمدامین بایزدی رئیس طائفه‌ - گلابی بایزدی مالک – پیرات امیر عشایری مالک – قدیر مامندپور مالک – سلیم امیر عشایری مالک – عبدالله‌ عزیزی مالک – مرسی زرزا مالک تارانی زرزا رئیس طائفه‌- محمدامین عشایری مافرا مالک – کامزی عزیزی مالک – معروف برزنجی مالک – رحیم حسینی تاجر – سیدعلی حسن پور تاجر – حاجی مصطفی داودی تاجر – احمد ولی زاده‌ تاجر – سعیدی صلاحیان تاجر – صادق حیدری تاجر – حمید بلوریان تاجر – قاسم مطمتی تاجر – محمد خلیل خسروی تاجر - احمد الهی تاجر – هاشم یوسفی تاجر – حمید حمیدی تاجر – اسماعیل شریفی تاجر – قدیر کریمی تاجر – علی ریحانی تاجر – خدیر سید نظامی تاجر – محمدامین شریفی تاجر – حاجی علی دباغی تاجر – سید محمد حمیدی مستخدم دولت – محمد یحیی مستخدم دولت – سلطان اوتامیشی معلم - حاج سید رحیم سید محمد تقی زاده‌ دوا فروش – مصطفی سلطانیان مهندس فلاحت – رحیم لشگری معلم – محمدامین معین کاراژدار – حاجی رحمن شیرباغی تاجر"


نێوه‌کان به‌م جۆره‌ی من بردوومنه‌وه‌ سه‌ر یه‌ک و به‌ ڕێنووسی کوردیی نێوه‌ڕاست

1.قازی محه‌مه‌دی خزری [ قازی محه‌مه‌دی شنۆیه‌]، 2. مه‌لا سه‌ید عه‌بدوڵا
[ مامۆستای ئایینی]، 3. مه‌لا حوسێنی ئه‌میری [مامۆستای ئایینی]، 4. حه‌مه‌ ڕه‌سووڵی زه‌که‌وی [له‌ سه‌رده‌می کۆمار دا حیسابدار و ته‌حویلداری ئیداره‌ی دارایی بۆکان بووه‌ و دواتر به‌ پێی ئه‌مری سه‌رۆکی ایداره‌ی دارایی کوردستان ، ئه‌حمه‌دی عیلمی به‌ تاوانی گه‌نده‌ڵی!! ئیداری له‌ سه‌ر کار لابردراوه‌. کوردستان، ژماره‌ 85، 21ی خه‌رمانانی 1325]،
5.نووری به‌گی به‌گزاده‌ [عه‌بباسی نه‌ژاد] ، 6.مارف ئاغا. 7. ئه‌مه‌ر خانی شه‌ریفی
[ سه‌رۆکی کۆنفێدراسیۆنی شکاک و مه‌زنی تایفه‌ی کاردا و دواتر یه‌ک له‌ چوار‌ ژه‌نه‌ڕاڵی
حکوومه‌تی کوردستان.له‌ بن " متنی پیمانی یه‌که‌تی و برایه‌تی حکومه‌تی ملی کوردستان وآذربایجان" دا نێوه‌ی وه‌ک 'عضوی کومیته‌ی مرکزی حزب دیموکرات کوردستان و ره‌ئیس عیلی شکاک" باس کراوه‌] 8. شێخ عبدولقادر له‌ عه‌شیره‌تی زیلان ، دواتر به‌رپرسی حیزب بووه‌ له‌ که‌لا ماکێ [ماکۆ]، 9. ئه‌مه‌ر خانی جه‌لالی، 10.که‌ریم ئاغای که‌ریمی له‌ تایفه‌ی دێبۆکری و خاوه‌نموڵکی دیی قوم قه‌ڵا له‌ نزیک مهاباد.باپیری جه‌عفه‌ری که‌ریمی یه‌ک له‌ ئه‌ندامانی پایه‌ به‌رزی حکوومه‌تی کوردستان، 11.برایماغای مه‌نگوڕ،[ئه‌دهه‌م] مه‌زنی تایفه‌ی زێڕنێ [ کوڕی باپیراغای مه‌نگوڕ ]، 12.ڕه‌شید به‌گی جه‌هانگیری سه‌رۆکی عه‌شیره‌تی هه‌رکی له‌ بن "متنی پیمانی یه‌که‌تی و برایه‌تی حکومه‌تی ملی کوردستان و آذربایجان" دا وه‌کوو ' عضوی کمیته‌ مرکزی حزب دیموکرات کوردستان' نێوی هاتووه‌، 13. کاک عه‌لی مه‌نگوڕ سه‌رۆکی تایفه‌ ، 14. حه‌سه‌ن هه‌ناره‌ [ هه‌ناره‌ تایفه‌یه‌که‌ سه‌ر به‌ کۆنفێدراسیۆنی عه‌شیره‌تی شکاک]، 15. جه‌عفه‌ری هه‌ناره‌ [هه‌ر وه‌ها] ، 16. مامه‌ غه‌نی خوسره‌وی سه‌رۆکی شارداری مهاباد له‌ سه‌رده‌می کۆماری کوردستان دا [هاتنی "رئیس شهردار" به‌ دووی نێوی غه‌نی خوسره‌وی دا زۆر سه‌رنجڕاکێشه‌، بڵێی ئه‌و پێش زه‌مانی ده‌سته‌ڵاتی ژ.ک ، حیزبی دێموکرات و کۆماریش هه‌ر سه‌رۆکی شارداری بووبێ ؟ ]، 17.عه‌بباس ئاغای فه‌نه‌ک ،18. عه‌زیزی سه‌دیقی،ورده‌ مالیک و دواتر له‌ ئه‌فسه‌رانی ئۆردووی میللی کوردستان.19. حه‌مه‌ حوسێن خانی سه‌یفی قازی،20.عه‌بدولقادری جه‌عفه‌ری [ بڵێی مه‌به‌ست له‌ سه‌ید قادری حه‌عفه‌ری کوڕی سه‌ید جامی بێ ؟!]، 21.یۆسفی شه‌ریفی له‌ نزیکانی ئه‌مه‌رخانی شه‌ریفی،22.قادری شه‌ریفی هه‌ر وه‌ها، 23.نه‌جیبی شه‌ریفی [ نوێنه‌ری ئه‌مه‌رخان بووه‌ بۆ پێوه‌ندی و وتووێژ له‌ گه‌ڵ کاربه‌ده‌ستانی ئێران له‌ دوایین ڕۆژه‌کانی کۆمار دا]، 24.حه‌سه‌نی جه‌لالی ، له‌ عه‌شیره‌تی جه‌لالی، 25. منافی که‌ریمی دواترکاربه‌ده‌ستی پایه‌به‌رزی حیزب و کۆماری کوردستان،26. برایمی ئیبراهیمیان خه‌ڵکی مهاباد. 27.کاک هه‌مزه‌ی مه‌نگوڕ، 28.کا خدری گوڵاویاغای [مامه‌ش]؟؟. 29. کاک هه‌مزه‌ی جه‌ڵدیانێ [ مامه‌ش]، 30.کاک عه‌بدوڵا.31. قاسماغای ئێلخانیزاده‌ [ ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نوێنه‌رایه‌تی کورد له‌ سه‌فه‌ری باکۆ دا ، سێپتامبری 1945]،32.مامه‌ندی قادری،
33.مارفی قادری، 34، حه‌سه‌نی مه‌عرووفی، له‌ به‌ره‌ی مارفاغای تایفه‌ی دێبۆکری [ حه‌سه‌ن ئاغای کۆسه‌که‌رێزێ]، 35.حه‌مه‌ده‌میناغای بایه‌زیدی،36. گوڵاویاغای بایه‌زیدی،
37. پیرۆتی ئه‌میر عه‌شایری [مامه‌ش]، 38 .قادری مامه‌ند پوور، 39. سه‌لیمی ئه‌میر عه‌شایری [مامه‌ش]،40.عه‌بدوڵا عه‌زیزی ، 41. مووساخانی زه‌رزا، 42. قه‌ره‌نیاغای زه‌رزا 43.محه‌مه‌دی ئه‌مین عه‌شایری [ پیران]، 44.کاکه‌مزه‌ی عه‌زیزی ، 45. مارفی به‌رزنجی [ شێخ مارفی به‌رزنجی سه‌رۆکی ئیداره‌ی ئامار له‌ شاری شنۆ له‌ سه‌رده‌می حکوومه‌تی کوردستان دا]، 46.ڕه‌حیمی حوسێنی [ بڵێی مه‌به‌ست له‌ سه‌ید ڕه‌حیمی حوسێنی نه‌بێ که‌ دواتر له‌ زه‌مانی ڕێژیمی حه‌مه‌ڕه‌زا شا دا ماوه‌یه‌ک شارداری مهاباد بوو؟]،47.سه‌ید عه‌لی حه‌سه‌ن پوور [ باوکی دوکتور ئه‌میری حه‌سه‌نپوور]، 48. حاجی مسته‌فای داودی یه‌ک له‌ کاربه‌ده‌ستانی کۆماری کوردستان49.ئه‌حمه‌دی وه‌لیزاده‌،تاجری سابڵاغی،50.سه‌عیدی ساڵحیان، 51. سه‌دیقی حه‌یده‌ری، ئه‌ندامی ژ،ک و ئه‌ندامی کۆمیته‌ی ناوه‌ندی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان و له‌ کاربه‌ده‌ستانی پایه‌به‌رزی کۆماری کوردستان، 52. حامیدی بلووریان، 53.قاسمی وه‌ته‌میشی [ له‌ ڕۆژنامه‌ی کوردستاندا نووسینی هه‌یه‌، حاجی قاسمی دواتر ] ، 54.میرزا خه‌لیلی خوسره‌وی به‌رپرسی ئیداره‌ی کاری کوردستان له‌ سه‌رده‌می کۆمار دا، 55.مام ئه‌حمه‌دی ئیلاهی [ ئه‌حمه‌دی حاجی ئه‌ڵای]، ئه‌ندامی ژ.ک،له‌ کاربه‌ده‌ستانی پایه‌ به‌رزی کۆماری کوردستان،56.هاشمی یۆسفی، له‌ کاربه‌ده‌ستانی کۆماری کوردستان،57.حامیدی حه‌میدی؟، 58. سمایلی شه‌ریفی ؟، 59.میرزا قادری که‌ریمی، تاجری سابڵاغی، 60.میرزا عه‌لی ڕیحانی، ئه‌ندامی ژ.ک ، نوێنه‌ر بۆ پێوه‌ندی دیپڵۆماتیک له‌ سه‌رده‌می کۆمار دا،61. خدری سه‌ید نیزامی [ سه‌ید پیره‌] ئه‌ندامی ژ.ک. سه‌رۆکی شاره‌وانی [پۆلیس] له‌ سه‌رده‌می کۆمار دا
،62. حه‌مه‌ده‌مینی شه‌ڕه‌فی [ مایور شه‌ڕه‌فی سه‌رۆکی ئیداره‌ی ته‌خشایی وه‌زاره‌تی هێزی کوردستان له‌ سه‌رده‌می کۆمار دا،63. حاجی عه‌لی ده‌باغی، 64. سه‌ید محه‌مه‌دی حه‌میدی مودیر و سه‌رده‌بیری ڕۆژنامه‌ و گۆزاری کوردستان،65.محه‌مه‌دی یاهوو، یه‌ک له‌ دامه‌زڕێنه‌رانی کۆمه‌ڵه‌ی ژیانی کورد [ژ.ک] و له‌ کاربه‌ده‌ستانی پایه‌ به‌رزی کۆماری کوردستان، 66.سوڵتانی وه‌ته‌میشی [ یه‌ک له‌و خوێندکارانه‌ی که‌ له‌ سه‌رده‌می کۆمار دا
بۆ خوێندن ناردرانه‌ باکۆ، دوکتور سوڵتانی وه‌ته‌میشی دواتر]، 67.حاجی سه‌ید ڕه‌حیم ؟،
68. سه‌ید محه‌مه‌دی ته‌هازاده‌ [ده‌وا فرۆش] ،69.میرزا مسته‌فای سوڵتانیان نوێنه‌ری حکوومه‌تی کوردستان بۆ وتووێژ له‌ گه‌ڵ حکوومه‌تی تاران و له‌ ڕاوێژکارانی قازی محه‌مه‌د.70.ڕه‌حیمی له‌شکری، له‌ کاربه‌ده‌ستانی حکوومه‌تی کوردستان، 71. میرزا حه‌مه‌ده‌مینی موعینی سه‌رۆکی شیرکه‌تی ته‌ڕه‌قی و له‌ کاربه‌ده‌ستانی حکوومه‌تی کوردستان،72.حاجی ڕه‌حمانی شێربه‌گی

۱۳۸۶ اسفند ۳, جمعه

وێنه‌ی به‌کۆمه‌ڵی ئه‌ندامانی ژ.ک



وێبه‌وانی ماڵپه‌ڕی "گزینگ" به‌ سپاسه‌وه‌ نوسخه‌یه‌کی ڕوونتری له‌ وێنه‌ی به‌کۆمه‌ڵی
ئه‌ندامانی ژ.ک بۆ ناردووین وا ئه‌وه‌ لێره‌دا به‌ سپاسه‌وه‌ بڵاوی ده‌که‌ینه‌وه‌.کاتی خۆی
به‌ڕێزیان له‌ گۆڤاری "گزینگ" داهه‌وڵی دابوو، هێندێک له‌ که‌سانی نێو وێنه‌که‌ وه‌کوو
له‌ خواره‌وه‌ دا ده‌بینن بناسێنێ. زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ی لێره‌ دا نێویان دیاری کراوه‌ له‌
هه‌ڵسووڕاوانی به‌گوڕی سه‌رده‌می کۆماری کوردستان بوون. تکایه‌ هه‌ر زانیارییه‌کی
زیاترتان سه‌باره‌ت به‌م وێنه‌یه‌ ده‌ست ده‌که‌وێ بۆمانی بنێرن.




محه‌مه‌دی شاپه‌سندی "دامه‌زرێنه‌ر"ێکی دیکه‌ی ژ.ک و کرێکاری چاپخانه‌ی "کوردستان" له‌ سه‌رده‌می کۆمار دا




محه‌مه‌دی شاپه‌سندی [م.ش.ئازه‌ر]

یه‌كیێکی دیکه‌ له‌ دامه‌زرێنه‌رانی کۆمه‌ڵه‌ی ژیانی کورد،محه‌مه‌دی شاپه‌سندی یه‌.ئه‌م وێنانه‌ی لێره‌دا ده‌یبینن ئی سه‌ره‌وه‌یان وێنه‌ی تافی به‌‌ ساڵداچوونی شاپه‌سندی و ئه‌وی دیکه‌یان ئی ئه‌و ڕۆژانه‌یه‌ که‌ له‌ گه‌ڵ عه‌بدولره‌حمانی زه‌بیحی له‌ ته‌ورێز خه‌ریکی کاری چاپکردنی گۆڤاری "نیشتمان" بوون.له‌ چاوپێکه‌وتنێکدا که‌ کاکشار ئۆرامار له‌ 1ی نیسانی ساڵی 2005 له‌ سلێمانی له‌ گه‌ڵ شاپه‌سندی کردووه‌ و ‌ ده‌قی نووسراوی له‌ ماڵپه‌ڕی گزینگ دا بڵاو کراوه‌ته‌وه،شاپه‌سندی ده‌ڵێ به‌ ڕێگه‌ی زه‌بیحی‌ دا بووه‌ به‌ ئه‌ندامی کۆمه‌ڵه‌ و هه‌ر ئه‌و هانی داوه‌ فیری کاری پیت چنین و چاپ ببێ.له‌ سه‌رده‌می کۆماری کوردستان شاپه‌سندی له‌ "چاپخانه‌ی کوردستان" دا کاری کردووه‌ و ته‌نانه‌ت له‌ ژێر چاوه‌دێری ویدا چه‌ند ژماره له‌ بڵاوکراوه‌یه‌ک به‌ نێوی ... ده‌رکه‌وتووه‌. ‌
ئه‌وسه‌رچاوانه‌ی سه‌باره‌ت به‌ مێژووی ئه‌و سه‌روبه‌نده‌یان نووسیوه‌ و ئێستا له‌ به‌ر ده‌ستی مندان [ئیگلتن، موده‌ره‌سی، سه‌مه‌دی، نه‌وشیروان مسته‌ف،هه‌ژار]،جگه‌ له‌ سه‌مه‌دی (دیاره‌ به‌ پاڵپشتی )بیره‌وه‌رییه‌کانی موده‌ره‌سی)، و هه‌ژار نه‌بێ ،شاپه‌سندی وه‌کوو ئه‌ندامی دامه‌زرێنه‌ری ژ.ک ناناسێنن
له‌ چاوپێکه‌وتن له‌ گه‌ڵ کاکشار ئۆراماریشدا، شاپه‌سندی بۆ خۆی ناڵێ که‌ یه‌ک له‌ ئه‌ندامانی دامه‌زرێنه‌ر بووه‌.
وه‌ک له‌ چاوپێکه‌وتنه‌که‌داده‌ڵێ، شاپه‌سندی بیره‌وه‌رییه‌کانی خۆی نووسیوه‌.به‌وهیوایه‌ی تا ئێستا بڵاو بووبێته‌وه‌ و ئه‌گه‌ر بڵاو نه‌بووبێته‌وه‌ با هیوادار بین هه‌رچی زووه‌ ده‌رکه‌وێ.
محه‌مه‌دی شاپه‌سندی له‌ ساڵی 1920ی زایینی له‌ دایک بووه‌ و له‌ ڕۆژی 15 -02-2006 له‌ شاری سلێمانی ماڵاوایی له‌ ژیان کردووه‌ و هه‌ر له‌وێش نێژراوه‌.

تێبینی : وێنه‌ی دوو قۆڵی شاپه‌سندی و زه‌بیحی به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ کتێبی عه‌لی که‌ریمی "ژیان و به‌سه‌رهاتی زه‌بیحی" و وێنه‌ی سه‌رده‌می به‌ساڵداچوونی شاپه‌سندی به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ کاک شار ئۆرامار و ماڵپه‌ری گزینگ وه‌رگیراوه‌.ئه‌م وێنه‌یه‌ له‌1ی نیسانی ساڵی 2005 له‌ لایه‌ن هاوکاری فه‌ننی ئۆرامار له‌ ماڵی شاپه‌سندی له‌ سڵیمانی هه‌ڵگیراوه‌.‌
بۆ خوێندنه‌وه‌ی چاوپێکه‌وتنی کاکشار ئۆرامار له‌ گه‌ڵ محه‌مه‌دی شاپه‌سندی ئێره‌ ببینن!!
http://gzing.org/html/AB13/shapesndi_kakshar.html

۱۳۸۶ اسفند ۲, پنجشنبه

سه‌رپۆلی دوو محه‌مه‌دی نانه‌وازاده‌،یه‌ک له‌ ئه‌ندامانی دامه‌زرێنه‌ری ژ.ک، له‌ ئه‌فسه‌رانی پایه‌به‌زری وه‌زاڕه‌ تی هێزی کۆماری کوردستان



محه‌مه‌دی نانه‌وازاده‌ یه‌ک له‌ چالاکانی "حیزبی ئازادیی کوردستان " و له‌ ئه‌ندامانی دامه‌زرێنه‌ری کۆمه‌ڵه‌ی ژ.ک و به‌ پێی وته‌ی مه‌لا قادری موده‌ره‌سی له‌ کۆمه‌ڵه‌ دا " فه‌رمانده‌ی .هێز بووه‌،بۆسازدانی هێزی پێشمه‌رگه‌ی کۆمار به‌ گوڕ تیكۆشاوه‌ و له‌ڕۆژنامه‌ی کوردستان دا ئاگادارییه‌کانی وه‌کوو فه‌رمانده‌ی هیزی دیموکراتی کوردستان
" (ژماره‌ 8، 8ی ڕێبه‌ندانی 1324ی هه‌تاوی) ، " فه‌رمانده‌ی هێزی مه‌رکه‌زی دێمۆکراتی کوردستان ( ژماره‌ 23، 15ی ڕه‌شه‌مه‌ی 1324 هه‌تاوی) بڵاو کراوه‌نه‌ته‌وه‌. به‌ خۆشییه‌وه‌ فه‌رمانێکی نانه‌وا زاده‌ به‌ ئیمزای خۆی به‌ده‌سته‌وه‌یه‌ که‌ پله‌ی داوه‌ به‌ پێشمه‌رگه‌یه‌ک و " له‌ طرف وه‌زیر[ی] هێز[ی] وه‌زاره‌تی هێزی جه‌مهوورییه‌تی کوردستان"وه‌ ئێمزای کردووه‌، که‌ دواتر له‌ "وێنه‌" دا بڵاوی ده‌که‌ینه‌وه‌.
ڕه‌نگه‌ کووژرانی محه‌مه‌دی نانه‌وازاده‌ له‌ کۆتاییه‌کانی مانگی 6ی ژیانی کۆمار دا خه‌ساری هه‌ره‌ گه‌وره‌ بووبێ
بۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی کورد .
سه‌ید محه‌مه‌دی حه‌میدی "مودیر و سه‌رده‌بیری روژنامه‌ و گوواری کوردستان"[کوردستان، ژماره‌ 69،
یه‌ک شه‌ممو 30 پوشپه‌ر 1325 = 21ی ژووییه‌ی 1946ی زایینی] ئاوا باسی ئه‌و رووداوه‌ ده‌کا: " سه‌رپولی دو محمدی نانه‌وازاده‌ شهیدی ریگای نیشتمان ... چلونه‌تی شه‌هید بوونی مرحومی نانه‌وازاده‌ له‌ حدودی مانگیک دابوو له‌ لاین وزاره‌تی هیزی کوردستانه‌وه‌ کاری درابویه‌ که‌ له‌ سقز بمینیته‌وه‌ که‌ له‌ حمل و نقلی خوارده‌مه‌نیدا بو ئه‌و سه‌ربازانه‌ی که‌ له‌ بانه‌ و سه‌رده‌شت داده‌نیشن له‌ لایه‌ن هیزی کوردستانه‌وه‌ محاصره‌ کراوون و نه‌یان ده‌هیشت له‌ لشکری سقزه‌وه‌ خوارده‌مه‌نیان پی بگا چاوه‌دیری بکا.روژی دووشه‌ممو 25.04.24 به‌ آغای حامیدی مازووچی رئیسی دژبانی ناوه‌ندی مهاباد که‌ ئه‌ویش له‌ سقز ده‌بی ده‌ستور ده‌دا که‌ ده‌گه‌ل ژماریک ماشین که‌ هه‌لگری خوارده‌مه‌نی بو سه‌ربازان بوون بو بانه‌ و سه‌رده‌شت بچیت و هه‌ر ئه‌و روژه‌ بو خوشی به‌ فروکه‌ بو ئه‌و مه‌لبه‌ندانه‌ ده‌روا و ئه‌و شه‌وه‌ ده‌چیته‌ سه‌رده‌شت و به‌یانی روژی 3 شه‌ممو 25.04.25 ده‌گه‌ریته‌وه‌ بانه‌ و فروکه‌ له‌ویی ده‌نیشی و له‌ویی دیسان آغای مازووچی ده‌بینی و ده‌ستوری ده‌داتی که‌ ماشینه‌ خوارده‌مه‌نیه‌کان بگه‌ینیته‌ سرده‌شت و زور ده‌ست و ده‌می یه‌ک دیکه‌ ماچ ده‌که‌ن وه‌کی ده‌ دلی هاویژرابی که‌ چه‌ند ده‌میکی دیکه‌ ژیانی پرر افتخاری دوائی دیت خودا حافظ یه‌کی گه‌رم له‌ آغای حامدی مازوچی ده‌کا و ساتی 21 به‌ فروکه‌ بو لای سقز هه‌لده‌فری داخی گرانم پاش چه‌ند ده‌میک فروکه‌ که‌ له‌ نزیک که‌لی خان له‌ شیویک دا له‌ نزیک دی ی سونج که‌ له‌ دیهاتی بانه‌یه‌ فرروکه‌ که‌ چه‌ند سه‌رمه‌قولات ده‌دا و آوری تی به‌ر ده‌بی فرروکه‌چیه‌که‌ به‌ چه‌تری نه‌جات خوی به‌رده‌داته‌وه‌ و چونکو چه‌تره‌که‌ی نیوه‌ آواله‌ بووه‌ سه‌ری شکاوه‌ و سه‌دی نه‌وه‌د له‌ مه‌رگ نزیکه‌ به‌لام نانه‌وازاده‌ ماوه‌ی نه‌بو به‌ چه‌تر خوی نه‌جا ت دا و ده‌گه‌ل فرروکه‌که‌ به‌ربوته‌وه‌ و هه‌ر دووک پیکه‌وه‌ سووتاوون له‌ دوای چه‌ند ده‌میک قضیه‌ به‌ آغای حامدی مازوچی خه‌به‌ر ده‌دری ئه‌ویش دیته‌ جیگای به‌سه‌رهات و ئه‌و سه‌رکرده‌یه‌ که‌ سه‌عاتیک له‌وه‌ی پیش ده‌ست و ده‌می یه‌کتریان ماچ ده‌کرد ده‌بینی که‌ آوری نیشتمان په‌رستی له‌ دلیه‌وه‌ بلیسه‌ی سه‌ندوه‌وه‌ خوی و فرروکه‌که‌ی سوتاندوه‌ خیرا به‌ داره‌ مه‌یت له‌شی ئه‌و شه‌هیده‌ هه‌لده‌گرن و ده‌ی به‌نه‌ شاری بانه‌ له‌وی ده‌ی شون و له‌ کفنیه‌وه‌ ده‌پیچن و ده صندوقی ده‌نین و ده‌ی هینن بو سقز و له‌ویش را به‌ ماشینیکی عده‌ی سقز به‌ مشایعتی یه‌ک نه‌فه‌ر سه‌روان و دو نفر گروهبان به‌ میاندواو دا بو مهابادی به‌رری ده‌که‌ن جنازه‌ سه‌عاتی 7ی نیوه‌رو روژی 25.04.26 له‌ کاتیکدا له‌ حدودی ده‌هزار که‌س له‌ طبقاتی جوی جوی به‌ پیشوازه‌وه‌ چووبوون و به‌ تایبه‌تی وزیری هیز و ژماریکی زور له‌ خه‌لکی شاری و سرکردان چه‌ند کیلومتر به‌ ماشین چووبوونه‌ پیشواز گه‌یشته‌ مهاباد و به‌ احتراماتی نظامی به‌ خیابانی قاضی و وفائیدا حرکتی پیدرا و له‌ قبرستانی مه‌لاجامی به‌ خاک ئه‌سپیردرا..."
له‌ ئه‌و به‌ڵگه‌نامانه‌ی دا وا برای کۆچکردوو مه‌حموودی مه‌لاعێزه‌ت له‌مه‌ڕ " ده‌وڵه‌تی جمهووری کوردستان" بڵاوی کردوونه‌ته‌وه‌، چلۆنایه‌تی "به‌ربوونه‌وه‌"ی ئه‌و فڕۆکه‌یه‌ی نانه‌وازاده‌ی تێدابووه‌ به‌ درێژی باس کراوه‌.

تێبینی ـ ئه‌م وێنه‌یه‌، له‌ ڕووی وێنه‌یه‌کی به‌ کۆمه‌ڵی ئه‌فسه‌رانی کۆماری کوردستان که‌ له‌ زۆر سه‌رچاوه‌ دا چاپ کراوه‌، سازدراوه‌ته‌وه‌.

محه‌مه‌دی یاهوو له‌ ئه‌ندامانی دامه‌زرێنه‌ری ژ.ک و یه‌ک له‌ کاربه‌ده‌ستانی کۆمار



محه‌مه‌دی یاهوو، ئه‌ندامێکی دیکه‌ی ده‌سته‌ی دامه‌زرێنه‌ری کۆمه‌ڵه‌ی ژیانی کورد. به‌پێی قسه‌ی مه‌لا قادری موده‌ره‌سی یاهوو له‌ کۆمه‌ڵه‌ دا مونشی بووه‌ و ئیگلتن له‌ کتێبه‌که‌یدا "کۆماری کوردی ساڵی 1946" به‌ پشتن به‌ستن به‌ قسه‌ی زانیاریده‌ره‌کانی ده‌نووسێ " محه‌مه‌دی یاهوو له‌گه‌ڵ زه‌بیحی و هه‌ژار له‌ ئه‌ندامه‌ هه‌ره‌ کاریگه‌ره‌کانی کۆمه‌ڵه‌ بوون.
یاهوو له‌ سه‌رده‌می کۆماری کوردستاندا یه‌ک له‌ کاربه‌ده‌ستان بووه‌ و له‌ ژماره‌ی 52ی کوردستان دا [11ی جۆزه‌ردانی 1325= 2ی ژوه‌نی 1946] نووسراوه‌یه‌کی هه‌یه‌ به‌ نێوی "مهابادی ئه‌وڕۆ ، که نموونه‌یه‌کی جوانه‌ بۆ ئه‌وشێوازه‌ په‌خشان نووسینه‌ی ‌ له‌و سه‌روبه‌ندی دا باو بووه‌.محه‌مه‌دی یاهوو له‌ 1365.04.22 له‌ شاری تاران ماڵاوایی له‌ ژیان کردووه‌.
داوا له‌ خوێنه‌ره‌وان ده‌که‌ین هه‌رئاگادارییه‌کی زیاتریان سه‌باره‌ت به‌ ژیان و به‌سه‌رهاتی محه‌مه‌دی یاهوو له‌ دوای ڕووخانی کۆمار ده‌ست ده‌که‌وێ، بۆمان بنێرن

تێبینی : ئه‌م وێنه‌یه‌ له‌ رووی وێنه‌یه‌کی به‌ کۆمه‌ڵی کاربه‌ده‌ستانی کۆمار که‌ له‌‌ زۆر سه‌رچاوه‌ دا چاپ کراوه‌ سازدراوه‌ته‌وه‌.زانیاری له‌ مه‌ڕ ڕێکه‌وتی وه‌فاتی محه‌مه‌دی یاهوو له‌ کتێبی سه‌ید محه‌مه‌دی سه‌مه‌دی:"نگاهی به‌ ..." وه‌رگیراوه‌.

ئه‌ندامێکی دیکه‌ له‌ دامه‌زرێنه‌رانی ژ.ک ،قاسمی قادری قازی



قاسمی قادری قازی یه‌ک له‌ دامه‌زرێنه‌رانی ژ.ک .نزیکه‌ی شه‌ش حه‌وت مانگ به‌ر له‌ ڕاگه‌یاندنی ،کۆمار له‌ کاتی ڕاپه‌ڕاندنی ئه‌رکێکی سیاسی له‌ نزیک ورمێ له‌ گه‌ڵ عه‌بدولره‌حمانی زه‌بیحی و دڵشادی ڕه‌سووڵی له‌ لایه‌ن مه‌ئموورانی ئێرانییه‌وه‌ قۆڵبه‌ست ده‌کرێن و ده‌یانبه‌ن بۆ تاران و له‌وێ نزیکه‌ی 8 مانگ ده‌ به‌ند دا ده‌بن.‌
زۆر له‌و سه‌رچاوانه‌ی باسی ئه‌و ڕووداوه‌یان کردووه‌،له‌ باسی ڕێکه‌وتی گیرانی ئه‌واندا هه‌ڵه‌یان کردووه‌، ئه‌من له‌ ژماره‌یه‌کی گۆڤاری "گزینگ" دا که‌ له‌ سوێد ده‌رده‌چوو به‌ پاڵپشتی ڕۆژنامه‌ی کوردستان و سه‌رچاوه‌ی دیکه‌ ڕێکه‌وتی ڕاسته‌قینه‌ی ئه‌و ڕووداوه‌م ساخ کردووه‌ته‌وه‌
"له‌ چاپه‌مه‌نییه‌کانی سه‌رده‌می کۆمار دا باسێکی ئه‌وتۆ له‌مه‌ڕ چالاکی قاسمی قادری قازی نابینین.داوا له‌ خوێنه‌ره‌وانی ئه‌و دێڕانه‌ ده‌که‌م، هه‌ر ئاگادارییه‌کیان سه‌باره‌ت به‌ چالاکی سیاسی و ژیانی وی ده‌ست ده‌که‌وێ بۆ "وێنه‌ی کۆماری کوردستان"ی بنێرن.

تێبینیـی: ئه‌م وێنه‌یه‌ به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ کتێبی " تاریخچه‌ خانواده‌ قاضی در ولایت موکری" له‌ نووسینی خه‌لیلی فه‌تاحی قازی، چاپی ته‌ورێز 1378ی هه‌تاوی وه‌رگیراوه‌

مه‌لا قادری موده‌ره‌سی،له‌ دامه‌زرێنه‌رانی ژ.ک و به‌رپرسی چاپخانه‌ی کوردستان" له‌ سه‌رده‌می کۆمار دا



وێنه‌ی مه‌لا قادری موده‌ره‌سی ئه‌ندامی دامه‌زرێنه‌ری کۆمه‌ڵه‌ی ژیانی کورد و به‌رپرسی "چاپخانه‌ی کوردستان" له‌ سه‌رده‌می کۆمار.ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌ نه‌بم ، گۆڤاری "گڕوگاڵی منداڵانی کورد" یش که‌ چه‌ند ژماره‌ی لێ بڵاوکراوه‌ته‌وه‌ له‌ ژێر چاوه‌دێری ئه‌و دا بووه‌.به‌ خۆشییه‌وه‌ به‌ هه‌وڵ و تێکۆشانی لێکۆله‌ره‌وه‌ی کورد،سه‌ید محه‌مه‌دی سه‌مه‌دی، مه‌لا قادری موده‌ڕه‌سی به‌سه‌رهاتی خۆی له‌ سه‌رده‌می ژ.ک دا بۆ گێڕاوه‌ته‌وه‌ و ئه‌ویش بڵاوی کردووه‌ته‌وه‌.
هه‌ڵسه‌نگادن وبۆچوون سه‌باره‌ت به‌ بیره‌وه‌رییه‌کانی موده‌ره‌سی هه‌رچییه‌کی بێ،هیچ له‌ بایه‌خی گه‌وره‌ی ئه‌و کاره‌ بۆ ساخکردنه‌وه‌ی مێژووی ئه‌و سه‌روبه‌ندی که‌م ناکاته‌وه‌
سه‌ید محه‌مه‌دی سه‌مه‌دی له‌ کتێبه‌ به‌ نرخه‌که‌یدا: " نگاهی به‌ تاریخ مهاباد، انتشارات رهرو،سال 1377 شمسی" ده‌نووسێ:" ڕه‌وانی شاد بێ مه‌لا قادری موده‌ره‌سی له‌ گێڕانه‌وه‌ی بیره‌وه‌رییه‌کانی ڕابردووی خۆیدا زۆر ڕاستگۆ بوو و به‌ قووڵی له‌و باوه‌ڕه‌ دا بوو که‌ده‌بێ مێژووی ڕابردوو یان نه‌گوترێ و نه‌نووسرێ، یان ڕاست و دروست بنووسرێ. مه‌لا قادر سه‌رله‌به‌یانی ڕۆژی یه‌کشه‌مۆ 1371.01.02 ی هه‌تاوی له‌ ته‌مه‌نی 92 ساڵیدا ماڵاوایی له‌ ژیان کرد"

تێبینی ئه‌م وێنه‌یه‌ به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ کتێبی "نگاهی به‌ تاریخ مهاباد" له‌ نووسینی سه‌ید محه‌مه‌دی سه‌مه‌دی وه‌رگیراوه‌

زه‌بیحی و دوو ئه‌ندامی دیکه‌ی دامه‌زرێنه‌ری ژ.ک له‌ ته‌ورێز



به‌داخه‌وه‌ ئه‌و سه‌رچاوانه‌ی ئه‌م وێنه‌یان بڵاو کردووه‌ته‌وه‌، باسی تاریخ و
شوێنی هه‌ڵگرتنی ئه‌م وێنه‌یان نه‌کردووه‌، به‌ڵام به‌ به‌راورد کردنی ئه‌م جلوبه‌رگه‌ی
زه‌بیحی له‌ گه‌ڵ وێنه‌یه‌کی که‌ له‌ ڕه‌مه‌زانی 1323ی هه‌تاوی له‌ ته‌ورێز گیراوه‌ و هه‌مان جلوبه‌رگی ده‌به‌ردایه‌ [ پێشتر له‌ وێنه‌کاندا دیتان] وێده‌چێ ئه‌م وێنه‌یه‌ش ئه‌و ده‌می له‌ ته‌ورێز گیرابێ.
دانیشتوو له‌ ڕاسته‌وه‌بۆ چه‌پ:1. نه‌جمه‌دینی ته‌وحیدی [یه‌ک له‌ ئه‌ندامانی دامه‌زرێنه‌ری ژ.ک]،2. قاسمی ئێلخانیزاده‌ [ئه‌ندامی کۆمه‌ڵه‌ و ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نوێنه‌رایه‌تی کورد بۆ باکۆ له‌ کۆتاییه‌کانی سێپتامبری 1945 دا]، 3.عه‌بدولره‌حمانی ئیمامی
[ یه‌ک له‌ ئه‌ندامانی دامه‌زرێنه‌ری ک.ژ]. ڕاوه‌ستاو له‌ ڕاسته‌وه‌بۆ چه‌پ:1. مه‌حموودی وه‌لیزاده‌ [ئه‌ندامی ژ.ک و وه‌زیری کشتوکاڵ له‌ حکوومه‌تی کوردستان دا]، 2. سمایل خانی فه‌ڕوخی وێنه‌هه‌ڵگری به‌نێوبانگی سه‌رده‌می کۆمار،4.عه‌بدولره‌حمانی زه‌بیحی،5.وه‌هابی بلووریان [ساسان]، ئه‌ندامی کۆمه‌ڵه‌ و دواتر یه‌ک له‌ کاربه‌ده‌ستانی کۆماری کوردستان

تێبینی: ئه‌م وێنه‌یه‌ به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ کتێبی عه‌لی که‌ریمی:" ژیان و به‌سه‌رهاتی عه‌بدولره‌حمانی زه‌بیحی (مامۆستا عوله‌ما)" وه‌رگیراوه‌. ئه‌ویش له‌ کتێبی کۆماری کورد،
وه‌رگێڕاوی سه‌ید محه‌مه‌دی سه‌مه‌دی وه‌رگرتووه.سپاس بۆ هه‌ردووکیان.

خاڵه‌مه‌لا په‌روه‌رده‌کاری کۆمار



ئه‌م وێنه‌یه‌ خاڵه‌ مه‌لا [ عه‌بدوڵای داودی، مه‌ڵا عه‌بدوڵای حه‌جۆکێ] یه‌ک له‌ ئه‌ندامانی دامه‌زرێنه‌ری کۆمه‌ڵه‌ی ژ.ک له‌ گه‌ڵ کۆمه‌ڵێک تێکۆشه‌ری کورد نیشان ده‌دا.
خاڵه‌ مه‌لای داودی له‌ سه‌رده‌می کۆماری کوردستانداوه‌کووبه‌رپرسی"ده‌رسخانه‌ی گه‌لاوێژ" حه‌ولی بێوچانی دا بۆ پێشخستنی په‌روه‌رده‌ به‌ زمانی کوردی و له‌ ڕۆژنامه‌ی کوردستان دا زۆر ئاگاداری سه‌باره‌ت به‌ "ده‌رسخانه‌ی گه‌لاوێژ" ده‌خوێنینه‌وه‌.
که‌سانی نێو وێنه‌که‌ له‌ ڕاسته‌وه‌: 1.وه‌هابی شیرنێ (فه‌ره‌جی)،2.نه‌ناسراو، 3.ئیبڕاهیمی داودی (کوڕی خاڵه‌ مه‌لای)،4.سه‌یفوڵای نانه‌وازاده‌[ برای محه‌مه‌دی نانه‌وازاده‌،یه‌ک له‌ فه‌رمانده‌رانی وه‌زاڕه‌تی هێزی دێمۆکڕاتی کوردستان]،5.سه‌ید محێدینی نیزامی،6.مه‌حموودی خادیمی،7.حه‌سه‌نی خاڵۆژنێ

ئه‌م وێنه‌یه‌ له‌ لایه‌ن "حاجیه‌ خانمه‌ی داودی" ڕا دیاری کراوه‌ بۆ لاپه‌ڕه‌ی " که‌ونه‌ نیشتمان" ی گۆڤاری مهاباد که‌ له‌ لایه‌ن فه‌ره‌یدوونی حه‌کیم زاده‌وه‌ ئاماده‌ ده‌کرێ و به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ ژماره‌ 81ی ئه‌و گۆڤاره وه‌رگیراوه‌

وێنه‌یه‌کی دیکه‌ی زه‌بیحی له‌ ته‌ورێز



وێنه‌یه‌کی دیکه‌ی عه‌بدولره‌حمانی زه‌بیحی له‌ ته‌ورێز
دانیشتووه‌کان له‌ ڕاسته‌وه‌: هاشمی خه‌لیل زاده‌، یه‌ک له‌ نووسه‌رانی چالاکی ڕۆژنامه‌ی "کوردستان" له‌ سه‌ر ده‌می کۆمار دا.خه‌لیلی ساوجبولاغچی (خانه‌)
ڕاوه‌ستاوه‌کان: عه‌بدولره‌حمانی زه‌بیحی [بێژه‌ن]، محه‌مه‌دی شاپه‌سندی[ئازه‌ر]،یه‌ک له‌ ئه‌ندامانی دامه‌زرێنه‌ری کۆمه‌ڵه‌ی ژیانی کورد و له‌ سه‌ر ده‌می کۆمار دا کرێکارێکی چالاکی چاپخانه‌ی کوردستان
تیبێنی: ئه‌م وێنه‌یه‌ش به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ کتێبی " ژیان و به‌سه‌رهاتی زه‌بیحی ... " وه‌رگیراوه‌

زه‌بیحی له‌ ته‌ورێز بۆ کاری چاپکردنی گۆڤاری "نیشتمان"



ئه‌م وێنه‌یه‌ له‌ ڕه‌مه‌زانی ساڵی 1323ی هه‌تاوی له‌ ته‌ورێز هه‌ڵگیراوه‌. ئه‌و کاته‌ی زه‌بیحی له‌وێنده‌رێ خه‌ریکی کاری چاپکردنی "نیشتمان" بووه‌ ‌
ئه‌وانه‌ی له‌ وێنه‌که‌ دا ناسراونه‌ته‌وه‌: دانیشتووه‌کان ، له‌ ڕاسته‌وه‌ نه‌فه‌ری دوویه‌م،خه‌لیلی ساوجبولاغچی (خانه‌)، نه‌فه‌ری سێیه‌م، عه‌بدولره‌حمانی زه‌بیحی. ڕاوه‌ستاوه‌کان، له‌ ڕاسته‌وه‌ نه‌فه‌ری یه‌که‌م، محه‌مه‌دی شاپه‌سندی

تێبینی: ئه‌م وێنه‌یه‌ به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ کتێبی عه‌لی که‌ریمی " ژیان و به‌سه‌رهاتی عه‌بدولره‌حمان زه‌بیحی (مامۆستا عوله‌ما)، چاپه‌مه‌نی زاگرۆس مێدیا، 1999 ، سوێد وه‌رگیراوه

۱۳۸۶ اسفند ۱, چهارشنبه

عه‌بدولره‌حمانی زه‌بیحی [بێژه‌ن] گه‌ڕێنه‌نده‌ی " نیشتمان"




بێ ئه‌ملاو و ئه‌ولا عه‌بدولره‌حمانی زه‌بیحی [بێژه‌ن]،گه‌ڕێنه‌نده‌ی "نیششتمان" و به‌رپرسی چاپه‌مه‌نی ژ.ک [ مطبوعات مدیری]یه‌ک له‌ ڕووناکبیره‌ هه‌ره‌ هه‌ڵکه‌وتووه‌کانی ساڵانی چله‌کانی زایینی کوردستان بووه‌.له‌ ته‌مه‌نێکی که‌مدا کاروباری چاپه‌مه‌نی "کۆمه‌ڵه‌ی ژیانی کورد"ی وه‌ستایانه‌ هه‌ڵسووڕاندووه‌.هه‌ژار له‌ بیره‌وه‌رییه‌کانی دا "چێشتی مجێور" دامه‌زرێنه‌رانی کۆمه‌ڵه‌ ئاوا ده‌ناسێنێ: " له‌ پاش قه‌ومانی شه‌هریوه‌ر [مه‌به‌ست 21ی خه‌رمانی 1320ی هه‌تاوی و له‌ سه‌ر ته‌خت لاچوونی ڕه‌زاشای په‌هله‌وییه‌]و هاتنی ڕووس بۆ مه‌ڵبه‌ندی موکوریان، ئه‌فسه‌رێک له‌ لایه‌ن کۆمه‌ڵی هیوای کوردستانی به‌ر ده‌ستی عێراقه‌وه‌‌ هاتۆته‌ سابڵاغ و ده‌یه‌وێ که‌سێک په‌یدا کا که‌ گوێ له‌ ئامۆژگاری بگرێ.چه‌ند ڕۆژێک له‌و و له‌م پرسیار ده‌کا،پێی ده‌ڵێن زه‌بیحی ده‌م له‌و مه‌سه‌لانه‌ وه‌رده‌دا.زه‌بیحی حوسێنی [مه‌به‌ست حوسێنی زێڕینگه‌رانه‌] پێ ده‌ناسێنێ و چه‌ند که‌سێکیش ساز ده‌ده‌ن که‌ گوێ له‌و ئه‌فسه‌ره‌ که‌ ناوی میرحاجه‌ بگرن.یازده‌ که‌س له‌ باغی سیسه‌ی ده‌گه‌ڵ میرحاج کۆ ده‌بنه‌وه‌. له‌ سه‌ر ئامۆژگاری ئه‌و ،حیزبی "ژ.ک"داده‌مه‌زرێنن ،سوێندنامه‌که‌ی ده‌نووسنه‌وه‌،پڕۆگرامی حیزبی هیوا به‌ تۆزێک ده‌سکاریه‌وه‌ ده‌که‌نه‌ پڕۆگرامی "ژ.ک" . حوسێن فرووهه‌ر [حوسێنی زێڕینگه‌ران]، زه‌بیحی [ عه‌بدولره‌حمان]،ته‌وحیدی مه‌لا نه‌جمه‌ [ نه‌جمه‌ی ته‌وحیدی]، ئیمامی [ عه‌بدولره‌حمان]،محه‌مه‌دی نانه‌وا [زاده‌]، قادری موده‌رسی، محه‌مه‌دی یاهو، شاپه‌سه‌ندی [محه‌مه‌د]، محه‌مه‌د سه‌لیمی، قاسم قادری [قازی]، خاڵه‌ مه‌لای داودی بناغه‌ دانه‌ر بون .جا که‌ زه‌بیحی منی برده‌ سوێند دان، به‌ منه‌وه‌ بوینه‌ بیست ئه‌ندام.حوسێن ئه‌ندامی ژماره‌ یه‌ک و زه‌بیحی ژماره‌ دو بو و حوسێن سه‌رۆکی کۆمه‌ڵه‌ی " ژ.ک" بو."
زه‌بیحی له‌ کاتی ڕاگه‌یاندنی کۆمار له‌ مهاباد نه‌بوو.له‌گه‌ڵ قاسمی قادری قازی و دڵشادی ڕه‌سووڵی له‌ لایه‌ن مه‌ئموورانی حکوومه‌تی نێوه‌ندی له‌ نزیک ورمێ ده‌گیرێن، ڕاده‌گوێزرێن بۆ تاران.به‌ حه‌ول و تێکۆشانی قاسمی سه‌دری قازی که‌ ئه‌و سه‌روبه‌ندی له‌ تاران له‌ خولی 14ی مه‌جلیسی شوورای میللی [ پارڵمانی ئێران] نوێنه‌ری مهاباد بوو و ته‌نانه‌ت دوای ته‌واو بوونی ئه‌وخوله‌ی مه‌جلیسیش هه‌ر له‌ تاران مابووه‌وه‌ و نوێنه‌ری قازی محه‌مه‌د بوو، له‌ زیندان به‌رده‌درێن و دێنه‌وه‌ مهاباد.

ڕۆژنامه‌ی کوردوستان له‌ ژماره‌ی 13ی خۆیدا [ چوارشه‌ممۆ 24 ری به‌ندان 1324 = 13 فیوریه‌ 1946 ] خه‌به‌ری به‌ربوونی زه‌بیحی و ئاواڵانی ئاوا باس ده‌کا: " مزگینی !! وه‌لام گه‌یشتوه‌ که‌ سی [سێ] که‌سی آزادیخوای ایمه‌: عبدالرحمن ذبیحی و دلشاد و قاسم قادری که‌ هه‌شت مانگ له‌مه‌وبه‌ر له‌ لاین کاربه‌ده‌ستانی فاشیست مابی ایرانی به‌ ناحه‌ق به‌ دیل گیران و یه‌کسه‌ر بردنیانه‌ تاران له‌ حمدی خودا ده‌گه‌ل آزادی ایمه‌ ئه‌وانیش آزاد کراون و ئه‌م روژانه‌ خزم وکه‌س و برایان به‌وان شاد ده‌بن.
زه‌بیحی له‌ دوای به‌ربوون له‌ زیندان، هه‌ر وه‌ک ڕابردوو هه‌ڵسووڕاوه‌، له‌ ڕۆژنامه‌ی کوردستان دا وتار و نووسراوه‌ بڵاو کردووته‌وه‌،هه‌ر وه‌ها له‌ پێوه‌ندییه‌کانی دیپڵۆماتیکی کۆمار دا وه‌ک له‌ چه‌ند وێنه‌یه‌کدا که‌ دواتر بڵاوی ده‌که‌ینه‌وه‌ ده‌سه‌لمێ به‌شداری کردووه‌،ئیگلتن ده‌ڵێ له‌ سه‌رده‌می کۆمار دا وه‌کوو پشکنێری حکوومه‌ت کاری کردووه‌.

تێبینی: ئه‌م وێنه‌یه‌ به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ ئارشیوی شه‌خسی عه‌لی که‌ریمی وه‌رگیراوه‌و له‌پێشه‌کی چاپکردنه‌وه‌ی 82 ژماره‌ی ڕۆژنامه‌ی کوردستان یشداهه‌یه‌ که‌ ساڵی 2007 وه‌کوو پڕۆژه‌یه‌کی هاوبه‌ش له‌ لایه‌ن بنکه‌ی ژین و چاپه‌مه‌نی ئاراس بڵاو کراوه‌ته‌وه‌.

حوسێنی زێڕینه‌گه‌ران [فرووهه‌ر] تێکۆشه‌رێکی له‌ بیرکراو






ڕه‌نگه‌ زۆر له‌ به‌ره‌ی هه‌نووکه‌ی کورد نه‌زانن حوسێنی زێڕینگه‌ران کێێه‌؟ له‌ هێندێک سه‌رچاوه‌ ی کوردی دا به‌ کورتی باسی کراوه‌ و ته‌نانه‌ت " هێمن" یش له‌ " له‌کوێوه‌ بۆ کوێ " دا به‌ سه‌رداگیراوی لێی دواوه‌. حوسێنی زڕینگه‌ران ئه‌ندامی ژماره‌ یه‌کی کۆمه‌ڵه‌ی ژ.ک و تا ئۆکتۆبری ساڵی 1944 سه‌رۆکی کۆمه‌ڵه‌ بووه‌.
له‌‌ سه‌ر ده‌می ڕه‌زا شا و پێش مانگی خه‌رمانانی ساڵی 1320ی هه‌تاوی دوای واژۆ کرانی په‌یمانی سه‌عداباد له‌ ساڵی 1937،که‌ له‌ چه‌ند ماده‌یدا گه‌له‌کۆمه‌ی نێوده‌وڵه‌تی به‌دژی تێکۆشه‌رانی سه‌ر سنووران پاساو دراوه‌ ، و له‌وانه‌ کورده‌کان، زۆرعه‌شیره‌ت و تاکی کورد وه‌کوو "سه‌ربزێو" ڕاونراون و دوورخراونه‌ته‌وه‌ بۆ شوێنی دووره‌ده‌ست له‌ کوردستان و ناچار به‌ نیشته‌جێ بوونی تۆبزی کراون.حوسێنی زێڕینگه‌ران که‌ له‌ "حیزبی ئازادیی کوردستان " دا چالاک و تێکۆشه‌رێکی نه‌ترس بووه یه‌ک له‌و پاتراوانه‌ بووه‌ و دوور خراوه‌ته‌وه‌ بۆ شیراز.دوای هه‌ڵوه‌شانی حوکمی ڕه‌زا شا گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ سابڵاغ. سه‌ید پیره‌ی نیزامی سه‌رۆکی "قۆڵسووران" له‌ سه‌رده‌می کۆمار و حه‌مه‌دی مه‌ولوودی پێشمه‌رگه‌ی ناسراوی سه‌رده‌می کۆماریش له‌ نێو ئه‌و دوورخراوانه‌ دا بوون.‌

له‌ سه‌رده‌می پێش دامه‌زرانی کۆمار دا، ده‌وری حوسێنی زێڕینگه‌ران زیاتر له‌ پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ هێرش بۆ سه‌رشاره‌بانی [ئیداره‌ی پۆلیس]مهاباد باسی لێوه‌ ده‌کرێ.ڕوودانی داگیرکردنی شاره‌بانی له‌ 26ی ڕێبه‌ندانی ساڵی 1323ی هه‌تاوی [15 ی فێڤرییه‌ی 1945] واته نزیکه‌ی سێزده‌ مانگ به‌ر له‌ ڕاگه‌یاندنی کۆمار قه‌وماوه‌.ژماره‌یه‌ک له‌ دانیشتووانی شاری‌ مهاباد به‌ مه‌به‌ستی ئه‌ستاندن و له‌ نێو بردنی لیسته‌یه‌کی وه‌رگرانی قه‌ند و شه‌کری ده‌وڵه‌تی که‌ ئاشکرا بوونی ده‌بوو ببێته‌ هۆی ده‌رکه‌وتنی ساخته‌کاری له‌ وه‌رگرتنی قه‌ند و شه‌کر ، به‌ ڕێبه‌ری عه‌زیزخانی کرمانج هه‌ڵیانکوتاوه‌ته‌ سه‌ر شاره‌بانی.له‌و ڕووداوه‌ دا یه‌ک له‌ شاروومه‌ندان به‌ نێوی مینه‌ی خاڵندی و به‌ پێی نووسینی ئیگلتن[ کۆماری کوردی ساڵی 1946] حه‌وت پاسه‌بان کوژراون .گێرانی شاره‌بانی ‌ کۆتایی داوه‌ به‌ دوایین نیشانه‌ی ده‌سته‌ڵاتی حکوومه‌تی نێوه‌ندی له‌ مهاباد به‌ر له‌ ڕاگه‌یاندنی کۆمار*. ئه‌و ده‌می حوسێنی زێرینگه‌ران به‌رپرسی دابه‌شینه‌وه‌ی قه‌ند و شه‌کری ده‌وڵه‌تی بووه‌.
ئه‌و سه‌رچاوانه‌ی باسی ئه‌و ڕووداوه‌یان کردووه‌ [ به‌تایبه‌تی خه‌لیلی فه‌تاحی قازی، ئیگلتن و ته‌نانه‌ت له‌و ساڵانه‌ی دواییشدا مه‌نافی که‌ریمی ] ده‌ڵێن ئه‌وهێرشه‌ بۆپاراستنی به‌رژه‌وه‌ندی که‌سی کراوه‌ تا ئه‌وه‌ی کرده‌وه‌یه‌کی سیاسی بێ، به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ‌ ئه‌و سه‌روبه‌ندی گه‌رمه‌ی چالاکی کۆمه‌ڵه‌ی ژ.ک بووه‌ و هه‌موو سه‌رچاوه‌کان ده‌ڵێن حوسێنی زێڕینگه‌ران هانی عه‌زیزخانی کرمانجی داوه‌ بۆ ورووژاندنی خه‌ڵک و له‌وده‌مه‌ دا فه‌ردی یه‌که‌می کۆمه‌ڵه‌ بووه‌، چالاکییه‌کی ئه‌وتۆ که‌ کۆتایی داوه‌ به‌ حزووری ڕواڵه‌تی ده‌سته‌ڵاتی حکوومه‌تی نێوه‌ندی له‌ مهاباد ناکرێ به‌ دوور له‌دنه‌ی سیاسی بووبێ و هه‌رنه‌بێ ئاکامه‌که‌ی یه‌ک له‌و هۆیانه‌ بووه‌ که‌ زه‌مینه‌ی خۆش کردووه‌ بۆ داسه‌پاندنی حوکمی خۆیی کورد.
له‌دوای ئاڵوگۆڕی نێوخۆیی له‌ کۆمه‌ڵه‌ دا و بوونی قازی محه‌مه‌د به‌ سه‌رۆکی کۆمه‌ڵه‌ و دواتر دامه‌زراندنی حیزبی دێمۆکراتی کوردستان حوسێنی زێڕینگه‌ران له‌ حیزب دا دڕیژه‌ی به‌ خه‌بات داوه‌ و له‌ سه‌رده‌می کۆمار یه‌ک له‌ ئه‌فسه‌رانی هه‌ڵسووڕبووه‌.ئه‌و یه‌ک له‌ که‌سانه‌بووه‌ که‌ ڕێو ڕه‌سمی هه‌ڵکردنی ئاڵای کۆماریان له‌ زۆر شوێنان ڕێک خستووه‌ ‌،ئه‌گه‌رچی له‌ پێکهاته‌ی رێبه‌رایه‌تی حیزب دانه‌بووه‌.
دوای ڕووخانی کۆمار حوسێنی زێڕینگه‌ران گیرا و پاش چه‌ند ساڵ به‌ر بوو، به‌ڵام له‌ به‌ر ئه‌وه‌ی "سه‌ربزێو" بوو و هه‌دای نه‌ده‌دا دیسان گیراوه‌.چاکم وه‌بیر دێ له‌ زه‌مانی سه‌رۆکوه‌زیری محه‌مه‌دی موسه‌دیق دا که‌ چالاکی سیاسی حیزب بووژابووه‌وه‌ له‌ حه‌وشه‌ی ماڵه‌که‌یان له‌ گه‌ڕه‌کی "ڕزگه‌یان" ی مهاباد به‌ سه‌رپه‌رستی "عه‌زیزی یۆسفی" ڕێوڕه‌سمی "ڕۆژی جیهانی منداڵان" به‌ڕێوه‌ چوو، ئه‌وه‌ ئه‌و سه‌روبه‌نده‌ی بوو که‌ دوای چه‌ند ساڵ زیندانی کێشان ئازاد کرابوو. حوسێنی زێڕینگه‌ران له‌ سه‌رده‌می حه‌مه‌ڕه‌زا شای په‌هله‌وی دا به‌ سه‌ریه‌که‌وه‌ پازده‌ ساڵ زیندانی کێشا.
له‌ ساڵانی 1346 – 1347 ی هه‌تاوی، ئه‌و کاته‌ی له‌ تاران ده‌ژیام و تازه‌ له‌ زیندان به‌ر ببوو چه‌ندین جار چوومه‌ دیداری.سه‌باره‌ت به‌ ڕابردووی سیاسی و به‌ تایبه‌تی سه‌رده‌می کۆمار که‌مدوێ بوو. له‌چه‌ند که‌سی که‌ له‌ گه‌ڵی ده‌ زیندان دا بوون بیستوومه‌،له‌ ئاست زیندانه‌وانان بوێر و به‌گشتی که‌سێکی نه‌حاواوه‌ بووه‌.
حوسێنی زڕینگەران لە 13ی خاکه‌لێوه‌ی 1352ی هه‌تاوی (13- 1 - 1352 ) له‌ شاری تاران کۆچی دوایی کردووه‌ و ته‌رمی پیرۆزی له‌ گۆڕستانی به‌هه‌شتی زه‌هرا، قه‌تعه‌ی 3، نێژراوه‌.

*تێبینی. ئه‌م وێنه‌یه‌ به‌ سپاسه‌وه‌ له‌ کتێبی " نگاهی به‌ تاریخ مهاباد ، سید محمد صمدی،انتشارات رهرومهاباد ، ساڵی 1377"وه‌رگیراوه‌وده‌بێ وێنه‌ی ساڵانی دوایی ژیانی حوسێنی زێڕینگه‌ران بێ .به‌ڕێز سه‌مه‌دی هه‌ڵه‌ی ئیگلتن ی له‌ مه‌ڕ تاریخی گیرانی "ئیداره‌ی شاره‌بانی" ڕاست کردووه‌ته‌وه‌،به‌ڵام بۆخۆشی له‌ نووسینی ڕێکه‌وتی ساڵی زایینی قه‌ومانی ئه‌و ڕووداوه‌ دا هه‌ڵه‌ی کردووه‌